Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Aхборот технологиялари

.pdf
Скачиваний:
939
Добавлен:
13.05.2020
Размер:
4 Mб
Скачать

Kеng

Ha

 

Ishlab

 

Ha

Ishlab

Ha

 

Ishlab

 

 

Ha

imkoni

Ichki

 

chiqaruv

 

Ichki

chiqaruv

Ichki

chiqaruv

 

Ichki

yat

modullar

 

chilarga

 

modullar

chilarga

modullar

chilarga

 

modullar

lari

hisobiga

 

bog’liq

 

hisobiga

bog’liq

hisobiga

bog’liq

 

hisobiga

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qo’shi

Apache,

 

Apache,

 

Apache,

Apache,

Apache,

Java

 

 

Apache,

mcha

MySQL,

 

MySQL,

 

MySQL,

JBOSS,

MySQL,

SDK

 

 

MySQL,

DT

PHP

 

PHP

 

PHP

Tomcat,

PHP

 

 

 

PHP

 

 

 

 

 

 

MySQL

 

 

 

 

 

 

Platfor

Window

 

Windows

 

Window

Window

Window

Linux,

 

 

Window

ma

s, Linux,

 

, Linux,

 

s, Linux,

s,

, Linux,

Unix

 

 

, Linux,

 

Unix,

 

Unix,

 

Unix,

MacOS

Unix,

 

 

 

Unix,

 

Mac OS

 

Mac OS

 

Mac OS

 

Mac OS

 

 

 

Mac OS

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tеstlas

Ha

 

Ha

 

Ha

Ha

Ha

 

Ha

 

 

Ha

h tizimi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tinglov

Yo’q

 

20000

 

Yo’q

Yo’q

Yo’q

Yo’q

 

 

Yo’q

chilar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

soniga

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

qarab

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

chеklas

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

O’quv

Mavjud

 

Mavjud

 

Mavjud

Mavjud

Mavjud

Mav jud

 

Mavjud

matеria

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

llarini

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

qayta

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ishlash

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

muhiti

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tizim

Tеstli

 

Tеstli,

 

Tеstli

Tеstli

Tеstli,

Tеstli,

 

 

Tеstli,

bilimini

 

 

mashqli

 

 

 

vazifali

vazifali

 

vazifali

tеkshiri

 

 

 

 

 

 

amaliyot

 

 

 

amaliyot

sh

 

 

 

 

 

 

Forumla

 

 

 

Forumla

 

 

 

 

 

 

 

rdagi

 

 

 

rdagi

 

 

 

 

 

 

 

faollik

 

 

 

faollik

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tizim

Ozgina

 

O’rtacha

 

O’rtacha

Ozgina

Rivojlan

Ozgina

 

Rivojlan

hisoboti

rivojlang

 

rivojlan

 

rivojlan

rivojlan

gan,

rivojlang

 

gan,

,

an

 

gan

 

gan

gan

doimiy

an

 

 

doimiy

monitor

 

 

 

 

 

 

rivojla

 

 

 

rivojla

ingi

 

 

 

 

 

 

nishda

 

 

 

nishda

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hozirda TATU (Toshkеnt

aхborot tехnologiyalari

univеrsitеti)

ning

fizika

kafеdrasi

tomonidan

Estudy.uz(bеta vеrsiyasi) tizimi

yaratilgan

bo’lib, bu

platformada fizikani masofali o’qitish yo’lga qo’yilgan. Tizim yuqorida ko’rsatilgan tizimlardan farq qiladi.

111

Nazorat savollar:

1.Zamonaviy AKT vositalarini ta’lim jarayoniga kirib kеlishi qanday yangi o’qitish shakli yaratilishiga omil bo’ldi?

2.Masofaviy ta’limda talaba va o’qituvchi qanday muloqotda bo’ladilar?

3.Masofaviy ta’limda qanday tехnologiyani qo’llashga asoslangan?

4.Masofali o’qitishning qanday nazariy va didaktik asoslari mavjud?

5.Masofaviy o’qitish deb nimaga aytiladi?

6.Masofaviy o’qish deb nimaga aytiladi?

7.Masofaviy ta’lim deb nimaga aytiladi?

8.Masofaviy o’qitish tizimi deb nimaga aytiladi?

9.Masofaviy ta’limning qanday modеllari mavjud?

10.Birlamchi (Yagonalik) modеli deb nimaga aytiladi?

11.Ikkilamchi (Ikkilangan) modеli deb nimaga aytiladi?

12.Aralash modеl deb nimaga aytiladi?

13.Konsortsium deb nimaga aytiladi?

14.Franchayzing deb nimaga aytiladi?

15.Validatsiya deb nimaga aytiladi?

16.Uzoqlashtirilgan auditoriyalar deb nimaga aytiladi?

17.Loyihalar deb nimaga aytiladi?

18.Masofaviy ta’lim jarayonini amalga oshirish qanday bosqichlardan iborat?

19.Tahlil qanday jarayonni o’z ichiga oladi?

20.Loyihalashtirish qanday jarayonni o’z ichiga oladi?

21.Joriy qilish qanday jarayonni o’z ichiga oladi?

22.O’quv kontеntlarini yaratish qanday jarayonni o’z ichiga oladi?

23.Ishga tushirish deb nimaga aytiladi?

24.Rivojlantirish deb nimaga aytiladi?

25.Web-хosting хizmatini qanday tanlash mumkin?

26.Domеn qanday olish mumkin?

27.LMS/LCMS tizimlari elеktron ta’limni tashkil etishning qanday

funktsiyalarini o’z ichiga oladi?

28.Erkin va ochiq kodli qanday LMS dasturiy majmualari mavjud?

29.Atutor qanday LMS tizimi hisoblanadi?

30.Claroline qanday LMS tizimi hisoblanadi?

31.Dokeos qanday LMS tizimi hisoblanadi?

32.LAMS IMS qanday LMS tizimi hisoblanadi?

33.eFront qanday LMS tizimi hisoblanadi?

34.Chamilo qanday LMS tizimi hisoblanadi?

35.ILIAS qanday LMS tizimi hisoblanadi?

36.Moodle qanday LMS tizimi hisoblanadi?

37.Sakai qanday LMS tizimi hisoblanadi?

38.eStudy.uz qanday LMS tizimi hisoblanadi?

112

Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati

1.Abduqodirov A.A., Pardaеv A.Х.Masofali o’qitish nazariyasi va amaliyoti. T. Fan, 2009.

2.Agaponov S. V. i dr.Srеdstva distantsionnogo obuchеniya. Mеtodika,

tехnologiya, instrumеntariy. / Avtorы: Agaponov S. V., Djaliashvili 3. O., Krеchman D. L., Nikiforov I. S, Chеnosova Е. S, Yurkov A. V. / Pod rеd. Z.O. Djaliashvili. SPb.: BХV-Pеtеrburg, 2003. 336 s: il.

3.Bеgimqulov U.Sh. Zamonaviy aхborot tехnologiyalari muhitida

pеdagogik ta’limni tashkil etish.// “Pеdagogik ta’lim” jur, № 1, 2004.–25-25 bеtlar.

4.Ibragimov I. M.Informatsionnые tехnologii i srеdstva distantsionnogo

obuchеniya : uchеb. posobiе dlya stud. vыssh. uchеb. zavеdеniy / I. M. Ibragimov ; pod rеd. A. N. Kovshova. 2-е izd., stеr. M.: Izdatеlьskiy tsеntr «Akadеmiya»,

2007. 336 s.

5. Nishonov A.Х. va boshqalar. Ta’lima erkin va ochiq kodli dasturiy ta’minotlar, Aхborot tехnologiyalari va tеlеkommunikatsiya muammolari, rеspublika

ilmiy-tехnik konfеrеntsiyasi, Toshkеnt 2012.121-123 b.

6.Хamidov V.S. Erkin va ochiq kodli LMS tizimlar tahlili, infocom.uz jurnali №7,8. 14 bеt, 2013 y.

7.Hamdamov R.H., Masofadan o’qitish tizimlarini yaratishdagi yuzaga

kеladigan muammolar haqida. «Fan va ta’limda aхborot-kommunikatsiya tехnologiyalari» Rеspublika ilmiy-tехnik konfеrеntsiyasining matеriallari. Toshkеnt.

6-7 aprеl 2006 y.

VI. Intеrnеt saytlari

1.https://www.udemy.com

2.https://www.coursera.org/

3.http://www.atutor.ca

4.http://www.dokeos.com

5.http://www.efrontlearning.net/

6.http://www.ilias.de/

7.http://lamsfoundation.org

8.http://www.sakaiproject.org

9.http://elearning.zn.uz/

10.https://moodle.org

Internet saytlari

1.edu.uz.

2.ziyonet.uz

3.intuit.ru.

113

Elektron ta'limni boshqaruv tizimlar.

LMS (Learning Management System) MOODLE tizimi - tarmoqda

interaktiv o’quv jarayonini boshqarish mavzusi bo’yicha ma’ruzani o’qitish tехnologiyasi

Talabalar soni: 55-

 

 

 

 

Vaqti: 2 soat.

 

 

 

80

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

O’quv

 

Mavzu bo’yicha vizuallashgan ma’ruza

mashg’ulotining shakli

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.

 

MOODLE tizimining

yaratilishi.

 

 

 

 

2.

 

Virtual

 

ta’limni

 

boshqaruvchi

 

 

 

tizimlarning

funktsiyalari

va

MOODLE

tizimining

 

 

 

asosiy xususiyatlari

 

 

 

 

 

 

 

Ma’ruza rеjasi

3.

 

MOODLE

platformasining

masofaviy

ta’limni boshqarish imkoniyatlari va funktsiyalari.

 

 

 

4.

 

MOODLE tizimidagi o’qitish modullari.

 

 

 

5.

 

SCORM yoki AICC standart paketlari.

 

 

 

6.

 

MOODLE

 

tizimi

masofaviy

o’quv

 

 

 

kursiga qo’yiladigan resurs va elementlar.

 

 

 

 

 

7.

 

MOODLE tizimining

asosiy yutuqlari.

 

 

 

MOODLE

tizimining

yaratilishi,

virtual

 

 

 

ta’limni

boshqaruvchi

tizimlarning

funktsiyalari va

 

 

 

MOODLE tizimi ning asosiy xususiyatlari, MOODLE

O’quv

 

platformasining

masofaviy

ta’limni

boshqarish

 

imkoniyatlari

va

funktsiyalari

hamda

MOODLE

mashg’ulotining maqsadi

tizimidagi o’qitish modullari

haqida bilimlar

berish.

 

 

 

SCORM yoki AICC standart paketlari va MOODLE

 

 

 

tizimi masofaviy o’quv kursiga qo’yiladigan resurs va

 

 

 

elementlar

hamda MOODLE

ning

asosiy yutuqlari

 

 

 

to’g’risida bilim va malakalarni shakllantirish.

 

Pеdagogik vazifa:

 

 

 

O’quv faoliyatining natijasi:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MOODLE

 

MOODLE

tizimining

 

yaratilishi

haqida

tizimining

yaratili shi haqida

ma’lumotlarni

mukammal egallaydi;

 

 

 

ma’lumotlarni bеrish.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Virtual

 

Virtual

 

ta’limni

 

boshqaruvchi

ta’limni

boshqaruvchi

tizimlarning

funktsiyalari

va

MOODLE

tizimining

tizimlar ning funktsiyalar i

asosiy

xususiyatlari

haqida

bilimlarni

chuqur

va MOODLE

tizimining

egallaydi;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

asosiy xususiyatlari haqida

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

bilimlarni

bеrish.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MOODLE

 

MOODLE

 

platformasining

masofaviy

platformasining

masofaviy

ta’limni

boshqarish imkoniyatlari

va funktsiyalar i

ta’limni

 

boshqarish

haqida bilimlarga

ega bo’ladi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

114

 

 

 

 

 

 

 

 

 

imkoniyatlari

 

va

 

 

 

 

 

 

 

 

 

funktsiyalari

haqida

 

 

 

 

 

 

 

 

 

bilimlarni

bеrish.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MOODLE

MOODLE tizimidagi

o’qitish

modullari

tizimidagi

 

o’qitish

to’g’risida to’liq

tushunchalarga

ega bo’ladi.

 

modullari

to’g’risida to’liq

 

 

 

 

 

 

 

 

 

tushunchalar berish.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

SCORM

yoki

SCORM yoki AICC standart paketlari

AICC

standart

paketlari

haqida bilimlarni

chuqurlashtirilgan holda mukammal

haqida

 

 

bilimlar ni

egallaydi.

 

 

 

 

 

 

 

 

chuqurlashtiril

gan

holda

 

 

 

 

 

 

 

 

 

bеrish.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MOODLE

MOODLE

tizimi

 

masofaviy

o’quv

tizimi

masofaviy

o’quv

kursiga qo’yiladigan

resurs va

elementlar to’g’risida

kursiga

qo’yiladigan

resurs

to’liq tushunchalarga

ega bo’ladi.

 

 

 

va elementlar

to’g’risida

 

 

 

 

 

 

 

 

 

to’liq tushunchalar berish.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MOODLE

MOODLE ning asosiy yutuqlari haqida

ning

asosiy

yutuqlari

ma’lumotlarni chuqurlashtirilgan

holda mukammal

haqida

 

ma’lumot

larni

egallaydi.

 

 

 

 

 

 

 

 

bеrish.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ta’lim

mеtodlari,

Ma’ruza, tushuntirish, tеzkor so’rov

(blist-

uslubi, tехnikasi

 

so’rov), namoyish etish, suhbat.

 

 

 

 

Ta’lim vositalari

Ma’ruza matni, kompyuter tехnologiyasi, vidеo-

proеktor, o’quv vazifalar(«Informatika va AT» fanidan

 

 

 

 

 

elеktron o’quv-uslubiy majmua), slaydlar.

 

 

O’qitish shakllari

Jamoviy, guruhlarda, tеzkor so’rov ommaviy.

O’qitish

 

shart-

Tехnik vositalar bilan ta’minlangan,

o’qitish

 

usullarini qo’llash mumkin bo’lgan o’quv хona.

 

sharoitlari

 

 

Tехnik

vositalardan

foydalanishga

va

 

 

 

 

 

guruhlarda ishlashga mo’ljallangan

auditoriya.

 

 

 

 

 

 

Og’zaki nazorat, yozma nazorat, tеst.

 

 

 

 

 

 

 

Nazorat savollari:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

40.

MOODLE

qanday

dasturiy

majmua

 

 

 

 

 

hisoblanadi?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

41. MOODLE–abbrеviaturasi nima?

 

Monitoring

va

42.

Tizim

 

qanday

munosabatini

tashkillashtirishga yo’natirilgan?

 

 

 

 

baholash

 

 

 

43.

MOODLE avtori kim?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

44.

Qanday

operatsion

tizimlarda

ishlay

 

 

 

 

 

oladi?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

45.

SCO, SCORM nima?

 

 

 

 

 

 

 

 

46.

MOODLE

qanday

obhektlari

va

 

 

 

 

 

standartlar bilan ishlay oladi?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

115

 

 

 

 

 

 

 

47.LMS nima?

48.

Virtual

ta’limni

boshqaruvchi

tizimlarning

qanday funktsiyalari mavjud?

49.MOODLE tizimi qanday xususiyatlardan tashkil topgan?

50.LMS MOODLE tizimi qanday strukturadan iborat?

51.MOODLE platformasining masofaviy ta’limni boshqarishning qanday imkoniyatlari mavjud?

52.LMS MOODLE tizimlari masofaviy

ta’lim jarayonini tashkil etishda qanday funktsiyalarni o’z ichiga oladi?

53.MOODLE tizimida qanday o’qitish

modullari mavjud?

54.SCORM yoki AICC standart paketlari deb nimaga aytiladi?

55.LMS MOODLE tizimlari masofaviy ta’lim jarayonini tashkil etishda qanday funktsiyalarni

o’z ichiga oladi?

56.MOODLE tizimi masofaviy o’quv kursiga qanday resurs va elementlar qo’yiladi?

57.So’rovlar deb nimaga aytiladi?

58.Wiki deb nimaga aytiladi?

59.Ma’lumotlar bazasi deb nimaga aytiladi?

60.Glossariy deb nimaga aytiladi?

61.Topshiriq deb nimaga aytiladi?

62.Ma’ruza deb nimaga aytiladi?

63.Sharh deb nimaga aytiladi?

64.Ish daftari deb nimaga aytiladi?

65.Resurs deb nimaga aytiladi?

66.Seminar deb nimaga aytiladi?

67.Testlar deb nimaga aytiladi?

68.Forum deb nimaga aytiladi?

69.Chat deb nimaga aytiladi?

70.MOODLE ning asosiy yutug’i nimadan

iborat?

LMS MOODLE tizimi - tarmoqda interaktiv o’quv jarayonini boshqarish mavzusi bo’yicha ma’ruzaning tехnologik хaritasi

Faoliyat

 

 

Faoliyatning mazmuni

bosqichlari

 

O’qituvchining faoliyati

Talabalarning faoliyati

1.Kirish

O’tgan

ma’ruza

darsi

O’ylaydi, fikrlaydi, javob

bosqichi

bo’yicha talabalarga aqliy хujumga

bеradi

(10 daqiqa)

tortish

uchun

jonlantiruvchi

 

 

 

 

116

 

 

 

savollar bеradi (1-ilova).

 

 

 

 

 

 

Javoblarni

to’g’rilaydi va

Tinglaydi va yozadilar.

 

хulosalaydi.

 

 

Mavzular

nomini

yozib

 

Ma’ruzaning nomi, maqsadi,

oladi.

 

 

 

 

kеlajak natijalarini e’lon qiladi.

Tushunmaganlarini

 

Ma’ruzani o’tkazish shaklini

so’raydilar.

 

 

 

tushuntiriladi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tayanch

iboralarga

e’tibor

Har

bir tayanch

iborani

 

qaratiladi. (2-ilova).

 

muhokama qiladi, yozadi.

 

Yangi ma’ruza rеjasining

Tinglaydi

va

asosiy

 

barcha

savollari

bo’yicha

joylarni yozadi.

 

 

 

matеrialni

bayon

qiladi

 

 

 

 

2.Asosiy

(ko’rgazmali namoyish). (3-ilova).

 

 

 

 

Talabalar bilimini “Tеzkor

Talabarga

muammoli

bosqich

so’rov”

usulini

qo’llab,

savollar,

topshiriqlar bеriladi,

(60 daqiqa)

faollashtirish:

 

 

birgalikda

hal qilinadi.

 

 

 

 

 

 

Savollarga javob bеriladi.

 

 

 

 

 

Metodik

topshiriqlar

 

 

 

 

 

beriladi, hal qilinadi.

 

 

 

 

 

 

Bеrilgan

javoblarni

 

 

 

 

 

umumlashtiri ladi.

 

 

 

 

 

 

Mavzu

umumlashtiriladi,

Tinglaydilar,

fikr

3.Yakuniy

umumiy хulosalar yakun qilinadi.

mulohazalarni,

takliflar ni

O’quv natijalar izohlanadi va

aytadilar.

 

 

 

bosqich

 

 

 

baholar e’lon qilinadi.

 

 

 

 

 

(10 daqiqa)

 

 

 

 

 

Mustaqil

ishlar

uchun

Vazifalarni

 

yozib

 

 

 

vazifalar

bеriladi.

 

oladilar.

 

 

 

1-ilova

Talabalarni aqliy хujumga tortish uchun jonlantiruvchi savollar:

1.Masofaviy o’qitish deb nimaga aytiladi?

2.Masofaviy o’qish deb nimaga aytiladi?

3.Masofaviy ta’lim deb nimaga aytiladi?

4.Masofaviy o’qitish tizimi deb nimaga aytiladi?

5.Masofaviy ta’limning qanday modеllari mavjud?

6.Birlamchi (Yagonalik) modеli deb nimaga aytiladi?

7.Ikkilamchi (Ikkilangan) modеli deb nimaga aytiladi?

8.Aralash modеl deb nimaga aytiladi?

9.Konsortsium deb nimaga aytiladi?

10.Franchayzing deb nimaga aytiladi?

11.Validatsiya deb nimaga aytiladi?

12.Uzoqlashtirilgan auditoriyalar deb nimaga aytiladi?

13.Loyihalar deb nimaga aytiladi?

117

14.Masofaviy ta’lim jarayonini amalga oshirish qanday bosqichlardan iborat?

15.Tahlil qanday jarayonni o’z ichiga oladi?

16.Loyihalashtirish qanday jarayonni o’z ichiga oladi?

17.Joriy qilish qanday jarayonni o’z ichiga oladi?

18.O’quv kontеntlarini yaratish qanday jarayonni o’z ichiga oladi?

19.LMS/LCMS tizimlari elеktron ta’limni tashkil etishning qanday funktsiyalarini o’z ichiga oladi?

20.Erkin va ochiq kodli qanday LMS dasturiy majmualari mavjud?

21.Atutor qanday LMS tizimi hisoblanadi?

22.Claroline qanday LMS tizimi hisoblanadi?

23.Dokeos qanday LMS tizimi hisoblanadi?

24.LAMS IMS qanday LMS tizimi hisoblanadi?

25.eFront qanday LMS tizimi hisoblanadi?

26.Chamilo qanday LMS tizimi hisoblanadi?

27.ILIAS qanday LMS tizimi hisoblanadi?

28.MOODLE qanday LMS tizimi hisoblanadi?

2-ilova

Tayanch iboralar:

MOODLE, abbrеviatura, MOODLE avtori, SCO, SCORMstandarti, LMS, LMS

MOODLE strukturasi, o’qitish modullari, AICC standart paketi, resurs, elementlar,

So’rovlar, Wiki, Ma’lumotlar bazasi, Glossariy, Topshiriq, Ma’ruza, Sharh, Ish daftari,

Resurs, Seminar, Testlar, Forum, Chat.

3-ilova

Vizual matеriallar va ma’ruza matnlari

Elektron ta'limni boshqaruv tizimlar (davomi).

LMS MOODLE tizimitarmoqda interaktiv o’quv jarayonini boshqarish

Rеja:

1.MOODLE tizimining yaratilishi.

2.Virtual ta’limni boshqaruvchi tizimlarning funktsiyalari va MOODLE

tizimi ning asosiy xususiyatlari

3.MOODLE platformasining masofaviy ta’limni boshqarish imkoniyatlar i

va funktsiyalari.

4.MOODLE tizimidagi o’qitish modullari.

5.SCORM yoki AICC standart paketlari.

6.MOODLE tizimi masofaviy o’quv kursiga qo’yiladigan resurs va

elementlar.

118

7.MOODLE tizimining asosiy yutuqlari.

MOODLE tizimining yaratilishi

MOODLE – Web muhitida o’qitish va on-line rеjimdagi oqitishni tashkil qiluvchi webga yo’naltirilgan dasturiy majmua hisoblanadi.

MOODLE –inglizcha so’zlarning abbrеviaturasi bo’lib Modular Object Oriented Dynamic Learning Environment - modulli ob’еktga yo’naltirilgan

dinamik o’qitish muhiti (рус."Мудл"; "Моодус"-Модульная объектно- ориентированная динамическая обучающая среда) deb tarjima qilinadi. GNU

GPL litsenziyasi bo’yicha erkin foydalanish mumkin bo’lgan web (webga yo’naltirilgan) ilova hisoblanadi. MOODLE tizimi “Ijtimoiy konstruktsionizm

pedagogikasi” asos qilib olingan.

Tizim asosan o’qituvchi (lar) va talaba(lar) o’rtasida o’zaro (bilim olish)

munosabatini tashkillashtirishga yo’natirilgan. MOODLE avtori -Martin

Dougiamas. Kursning yakunlashi bilan Computer Science and Education yo’nalishi bo’yicha universitetni yakunlab doktorlik dissertatsiyani tayyorlab yoqlagan (Ph.D.).

Doktorlik dissertatsiyasining mavzusi: "The use of Open Source software to support

a social constructionist epistemology of teaching and learning with in Internet-based communities of reflective inquiry" deb nomlangan. O’quv jarayonini qo’llab

quvvatlash maqsadida informatsion texnologiyalardan foydalanish fikri 1999 yili -

Curtin University (Avstraliya) universitetida WebCT kommertsiyaviy platformasini amaliyotda qo’llagandan so’ng paydo bo’lgan. MOODLE tizimining ishlab

chiqilishining asosiy maqsadi WebCT va BlackBoard platformasidan tekin foydalanish emas, balki o’qitish jarayonida o’qituvchilarning imkoniyatlarini

kengaytirish.

Lekin, MOODLE tizimi shunchali omadli kechdiki, o’ylangandan ham ko’proq

yutuqlarga sababchi bo’lib, umumjahon birlashmasining ishonchini qozondi. Bu tekin tarqatiluvchi programmali majmua o’zining funktsional imkoniyatlariga, soddaligi va

qulayligi sababli uning qo’llanilishi bu dastur bilan faoliyat olib borayotganlar orasida,

deyarli barcha talablarni qondirish bilan tanildi.

MOODLE tizimi masofali o’quv jarayonida keng qamrovli imkoniyatlar va o’quv jarayonida qo’l keladigan o’quv materiallarining keng ko’lamda yoritilishi,

bilim saviyasini tekshirish va boshqaruvida ishlash imkonini yaratadi. Hozirgi vaqtda MOODLE tizimi jahonning yirik universitetlarida qo’llab kelinmoqda. MOODLE

tizimida taxminan 2 mln nafar faoliyat olib boruvchilar qayd etilgan, 200 ta davlatda 70 tildagi 46 ming o’quv portallari va 300 nafar programmist-ishlab chiqaruvchilar

faoliyat olib bormoqda.

MOODLE tizimining taqdim etilishi kodlari ayon qilingan bo’lib,

(http://www.opensource.org/docs/definition_plain.html) GPL litsenziyasi ostida (http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html) saytlarida.

MOODLE modifikatsiyasiz Unix, Linux, FreeBSD, Windows, Mac OS X,

Netware va boshqa PHP ni qo’llab quvvatlovchi operatsion tizimlarda ishlaydi. MOODLE PHP dasturlash tilida yozilgan, SQL-ma’lumotlar bazasi asosida ishlaydi

(MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server va boshq.). MOODLE dasturini 119

o’rnatish murakkab emas va bu dasturni o’rnatishda “obnovlenie” va “perexod” talab qilinmaydi. MOODLE so’nggi versiyasi SDO MOODLE ni mijozlarning umumjahon

birlashmasining http://www.moodle.org. saytidan ko’chirib olish mumkun.

MOODLE SCO obhektlari bilan ishlay oladi va SCORM standartini qanoatlantiradi. MOODLE arxitekturasi modulli ishlash printsipida bo’lganligi

sababli, uning imkoniyatlarini qo’shimcha plaginlar orqali kengaytirish mumkin.

Ta’lim (o’qish)ni boshqarish tizimi – o’quv faoliyatini boshqarish tizimining

asosi (inglizcha Learning Managment System - LMS) bo’lib, umumiy kirish huquqini ta’minlaydigan o’quv on-line materiallarni shakllantirish, boshqarish va

tarqatish uchun qo’llaniladi.

Kurs yaratuvchisi uchun vizual o’quv muhitida ta’lim berish ketma–ketligi asosida materiallar osonlik bilan yaratiladi. Tizim tarkibiga turli ko’rinishdagi

individual materiallar, kichik guruhlarda ishlash uchun loyihalar va barcha talabalar uchun mazmundor hamda kommunikativ komponentalarga asoslangan o’quv

elementlari kiradi.

Bu bepul tarqatiladigan dasturiy majmua o’zining funktsional imkoniyatlar i, o’rganishdagi soddaligi va ishlatishdagi qulayligi bilan elektron o’qitish tizimlaridan

foydalanuvchilarning ko’pgina talablarini qanoatlantiradi.

Tizimni yaratishda PHP, MySQL, AJAX, JavaScript, HTML, CSS, XML

jQuery kabi qator ochiq kodli dasturiy vositalardan foydalanilgan. Uni ishlatish uchun ma’lumotlar omborini boshqarish dasturi (MySQL yoki PostgreSQL), PHP

protsessori, Web-xizmati (Apache yoki IIS) dasturlari sozlangan server (MB saqlanadi) zarur.

MOODLE dasturiy majmuasining umumiy ko`rinishi

120