Презентация №13

«Икки киши – компания, уч киши – оломон»?

Гуруҳ ҳажми

Диада	Триада
Гуруҳ қанчалик кичик бўлса,	Энг мураккаб гуруҳ, бунда
индивидга унинг аъзоларини янада	гуруҳнинг икки аъзоси учинчисига
чуқурроқ билиш ва улар билан	қарши бирлашиши, яъни
қалин муносабатларга киришиш	“коалиция” эҳтимолидаги ҳолатни
имконияти берилади	яратиши мумкин. Ўз навбатида,
(эр-хотин)	гуруҳнинг бир аъзоси
	«бегоналашув» ҳолатига тушиб
	қолиши мумкин (севги учбурчаги)

"Пул фалсафаси"

}Пуллар одамларнинг муносабатларига "нарсаларнинг қадриятга оид муносабатлари"нинг кириб боришига имконият яратади.

}"Пулли масалаларда барча инсонлар тенг қадрга эга, бироқ ҳар бири қадрга эга бўлгани учун эмас, балки уларнинг ҳеч бири эмас, балки фақатгина пул қадрга эга эканлиги учун".

}Пуллар мулоқотда, бошқарувда, ишлаб чиқариш жараёнининг ўзида ва бошқаларда умумий

бегоналашувга олиб келади.

}Бошқа томондан умумий бегоналашув индивидуал эркинликнинг ўсиши билан бирга кузатилади.

Бегоналашув ва эркинлик

}Бегоналашув ва эркинлик, битта медалнинг иккита томонидир.

}Умумий бегоналашув жараёнида одамлар шахсий ўзлигининг сифатини йўқотадилар, "бир ўлчамлиликка" ўтадилар, афзал кўрувчи ва афзал кўрилмайдиган бўлиб қоладилар.

}Зиммелнинг фикрига кўра, инсон муносабатларининг рамзи фоҳишабозлик бўлиб қолади, чунки фоҳишабозликнинг табиати ва пулнинг табиати айнан ўхшашдир.

Маданият социологияси

}Замонавий дунёда маданият ва унинг турли таркибий қисмлари (пул иқтисодиёти ҳам) ўта кенгайиб бориши ва тараққий этиши давомида индивиднинг қадр-қиммати пасайиб бормоқда.

}Саноат технологиялари тараққий этса ва мураккаблашса, алоҳида меҳнаткашнинг кўникма ва имкониятлари ўзининг аҳамиятини аста-секинлик билан йўқотиб боради.

}Охир-оқибат меҳнаткаш нари борса устидан аҳамиятсиз назоратни амалга ошириши мумкин бўлган саноат машинаси билан тўқнаш келади.

}Зиммель замонавий дунёда маданиятнинг кейинги

тараққиёти индивид аҳамиятининг пасайишига олиб келишини таъкидлайди.

Маданият

}Маданият – бу "нозик, онг билан тўлдирилган ҳаёт шаклидир, маънавий ва амалий фаолият натижасидир".

}Маданият – иккинчи англанган, рационаллаштирилган "табиатдир".

}Одамларнинг моддий ва маънавий муҳитда эришган барча ютуқлари, барча маҳсулотлар – бу инсон муносабатларини тартибга солувчи хоҳ қурол, машина, китоблар, ахлоқ, тил, дин, ҳуқуқ, сиёсат бўлсин, – уларнинг бари ўзида табиатда ва ҳаётда улар сабабли имкониятлар амалга оширилган ғояларни қамраб олади.

}Маданият маданий эволюция ташқи каби, бизнинг шахсий,

инсоний табиатимизни ҳам қамраб олувчи ва ўзаро бир-бири билан боғловчи, ҳаётнинг қадриятга оид ўсиб боришининг чексиз жараёнидир.

Субъектив ва объектив маданият

Субъектив		Объектив
маданият		маданият

• индивидларнинг	• нарсалар, асбоблар,
моддий ва маънавий	илмий, диний ва
қадриятлар ярата	бадиий ғоялар, тил,
олиш имкониятлари	соғлом фикр,
	ҳуқуқий ва ахлоқий
	тизимлар

«Маданият фожиаси»

}Объектив маданият ўз яратувчиси назоратидан четга чиқмоқда, ўз ҳокимиятига эга бўлиб, индивидларга кенг масштабларда таъсир кўрсатмоқда.

}Бу субъектив маданиятга хавф-хатар туғдирмоқда. Буни Зиммель «маданият фожиаси» деб атайди.

}«Бирор нарсанинг умумий қадри ошгани сари унинг индивидуал таркиби қадриятлари шу даражада камаяди».

}Ҳақиқатан ҳам, бугунги кунда объектив маданиятнинг ўсиб бориши субъектив маданитнинг сўнишига, индивидуалликнинг йўқолишига олиб келмоқда.

}Simmel G. The Philosophy of Money. – London: Routledge and Kegan Paul, 1978.

– P. 199.

Зиммель ижодининг аҳамияти

}Немис социология жамиятининг асосчиларидан бири.

}Биринчилар қатори камбағаллик, фоҳишабозлик, хасислик ва исрофгарчилик, бегоналашув каби ўта долзарб мавзуларда бир қатор очерклар ёзган.

}Америка социологик назариясига Маркс ва Вебердан кўра кучлироқ таъсир ўтказди.

}Зиммелнинг ишлари Чикаго университети ва унинг асосий назарияси – рамзий интеракционизм шаклланишига сабаб бўлди.

}Ф.Тенбрук уни структуравий функционализм асосчиси сифатида ҳам таърифлайди.

Эътиборингиз учун раҳмат!