3-МАВЗУ

Ички ташкилот

Хулқ-атвор моделлари

Роллар

тақсимоти

Ролли

кутинмалар

Ўзаро

алоқадорлик

Аъзолик

	Гуруҳга хос	Роль ва
		структура
	хусусиятлар

Социал

меъёрлар

Гуруҳ мақсади

Аъзолари сонига чеклов қўйилишига кўра гуруҳ турлари

Очиқ

Ёпиқ

Ярим очиқ

«Икки киши –

компания,

уч киши – оломон»?

Г.Зиммель: диада ва триада тадқиқотлари

Диада	Триада
Гуруҳ қанчалик кичик бўлса,	Энг мураккаб гуруҳ, бунда
индивидга унинг аъзоларини	гуруҳнинг икки аъзоси
янада чуқурроқ билиш ва	учинчисига қарши
улар билан қалин	бирлашиши, яъни
муносабатларга киришиш	“коалиция” эҳтимолидаги
имконияти берилади	ҳолатни яратиши мумкин. Ўз
(эр-хотин)	навбатида, гуруҳнинг бир
	аъзоси «бегоналашув»
	ҳолатига тушиб қолиши
	мумкин (севги учбурчаги)

Жон Жеймс тадқиқоти:

•Социолог Жон Жеймс раҳбарлигидаги бир нечта талаба 7405 нафар пиёда, спорт майдонидаги ўйинчи, сузувчи ва харидорлар ўртасидаги норасмий ўзаро ҳаракатларни кузатадилар.

•Кузатиш натижалари норасмий алоқаларнинг

•71%ини икки кишидан иборат,

•21% – уч киши,

•6% – тўрт киши ва

•2% игина – беш ва ундан ортиқ

кишилардан иборат алоқаларга асосланганлигини кўрсатди.

“Муаммоларни ҳал қилишда гуруҳнинг оптимал ҳажми қандай бўлиши керак?”

Кичик гуруҳлар

тадқиқоти

•5 кишидан иборат гуруҳ мақсадга мувофиқ.

•Тоқ сондаги аъзолар сони қийин иложсиз вазиятларнинг олдини олади.

•Шунингдек, бундай гуруҳларда кўпчилик 3 киши ва камчилик 2 кишига ажралиб кетиши тенденцияси вужудга келади ва оқибатда, камчилик ичида яккаланиб қолиш эҳтимолининг олдини олади.

•5 кишидан иборат гуруҳ ўзаро муносабатларга киришганда, унинг аъзолари учун роллар алмашинуви юқори ҳисобланади.

•5 кишидан иборат гуруҳ ўз эмоцияларини билдириш ва бир-бирлари билан зиддиятга киришиб қолса, етарли даражада юқори, бир-бирларининг ҳиссиёт ва эҳтиёжларига ҳурматсизлик қилишда эса ўта даражада кичик ҳисобланади.

•Гуруҳнинг ҳажми ортгани сайин унда «муросасозлик» камайиб боради. Бундай гуруҳларда инсонлар бир-

бирларига расмий мурожаат қила бошлайдилар.

Социометрия

• Социометрия – кичик ижтимоий гуруҳлардаги

шахслараро

муносабатларни миқдорий ўлчовлар асосида ўрганиш

• АҚШлик олим Якоб Морено томонидан 1934 йилда ишлаб чиқилган

Социал гуруҳларнинг

ҳажмига кўра турлари

Катта

Ўрта

Кичик

Катта социал гуруҳларга хос хусусиятлар:

•аъзолар сонининг кўплиги;

•ҳудудий чекланишнинг йўқлиги;

•аъзолар ўртасидаги алоқаларнинг асосан оммавий алоқа воситалари орқали

ўрнатилиши;

•гуруҳ тузилишининг мураккаблиги, аниқроқ қилиб айтганда, бу гуруҳлар кўп расмий ва норасмий, уюшган ва уюшмаган гуруҳларни ўз ичига олади