sigarettt

korxona xarajatlarini doimiy bo`lish

++++

«Direkt-kosting» hisobi tizimi birinchi marta qachon va qaerda paydo bo`lgan?

= = = =

#1936 yil AQShda

= = = =

1935 yil Frantsiyada

= = = =

1937 yil Yaponiyada

= = = =

1933 yil Angliyada

++++

«Mahsulot (ish va xizmat)lar tannarxiga kiritiladigan, mahsulot (ish va xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish xara-jatlari tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to`g`risidagi Nizom» qachon tasdiqlangan?

= = = =

#O`zR.Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 fevraldagi 444-sonli qarori bilan

= = = =

O`zR.Vazirlar Mahkamasining 1997 yil 15 yanvardagi 553-sonli qarori bilan

= = = =

O`zR.Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 1 fevraldagi 213-sonli qarori bilan

= = = =

O`zR.Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 1 yanvardagi 453-sonli qarori bilan

++++

«Segmentlar bo`yicha hisobot» (BHXS №14) standartda segmentlarning nechta turi ajratib ko`rsatilgan?

== = =

# 2 ta

== = =

3 ta

== = =

4 ta

== = =

5 ta

++++

«Standart-kost» tizimi bu ..........

= = = =

#xarajatlar hisobi va tannarx aniqlash tizimi bo`lib, unda ishlab chiqarilgan mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) tannarxi avvaldan puxta, obdon hisoblab chiqilgan normativ xarajatlar yordamida baholanadi, keyin esa haqiqiy qilingan xarajatlar bilan taqqoslanadi

= = = =

taqsimlanadigan xarajatlar nazorati uchun mahsulotning taxminiy hajmidan kelib chiqib ma’lum davr uchun stavkalar belgilanadi

= = = =

eng avvalo, ishlab chiqarishning bevosita xarajatlaridan foydalanish ustidan nazoratni o`rnatishga o`aratilgan va bir-biriga bog`liq, smetalar esa taqsimlanadigan xarajatlar nazorati uchun mo`ljallangan

= = = =

bu xarajatlarning belgilangan normalaridan chetlanishlari ustidan nazorat bo`lib, u xarajatlar standartlarini takomillashtirishga imkon beradi

++++

1965 yilda R.Entoni shunday Yozgan edi: “Xisob-kitoblar uchun ko`pgina kompaniyalar tannarx xaqidagi ............ turdagi ma’lumotdan foydalanadilar?

== = =

#3

== = =

2

== = =

4

== = =

5

++++

Amal qilish davriga ko`ra boshqaruv qarorlari qanday tasniflanadi?

= = = =

# strategik (uzoq muddatli), taktik (qisqa muddatli)

= = = =

strategik, normativ

= = = =

taktik (qisqa muddatli), normativ

= = = =

normativ

++++

Amaliy faoliyatda ishlab chiqarish korxonalari kalkulyatsiya birliklarning quyidagi qaysi guruhlaridan foydalanadi?

= = = =

# tabiiy birliklar va shartli-tabiiy birliklar

= = = =

mahsulotlar turlaridan

= = = =

mahsulotlar turlariga muvofiq ularning yog`lilik darajasidan

= = = =

mahsulotlar turlariga muvofiq idishning turidan

++++

Amaliyotda korxonalarda tijorat sirining maxfiyligini ta’minlash uchun..........

= = = =

# moliyaviy hisob schetlarida faqat qoldiqlar ko`rsatilib, boshqaruv hisobi schetlarida esa xo`jalik muomalalari to`lig`icha aks ettiriladi

= = = =

uchun moliyaviy hisob schetlarida faqat qoldiqlar ko`rsatilib, boshqaruv hisobi xech nima aks ettiriladi

= = = =

uchun moliyaviy hisobda xech nima ko`rsatilmaydi, boshqaruv hisobi schetlarida esa xo`jalik muomalalari to`lig`icha aks ettiriladi

= = = =

uchun moliyaviy hisobda xech nima ko`rsatilmaydi, boshqaruv hisobi schetlarida esa xo`jalik muomalalari to`lig`icha aks ettiriladi

++++

Amerika iqtisodchisi Jonatan Garrison 1936 yilda qanday ta’limotini yaratdi?

= = = =

# direkt-kosting

= = = =

doimiy xarajatlar

== = =

standart-kost

== = =

jit tizimini

++++

Avtonom hisobda moliyaviy va boshqaruv hisobi …………..aniq belgilangan bo`ladi.

= = = =

# chegaralari

== = =

hisob-kitobi

== = =

strategik hisobi

== = =

taktik hisobi

++++

Baholash bu?

= = = =

# har oyda budjetlardagi chetlanishlarni aniqlash butun hisobot davri uchun nazorat maqsadlariga xizmat qiladi. hisobot davri haqiqiy natijalari bilan budjet ma’lumotlarini taqqoslash yil oxirida javobgarlik markazlari va ular rahbarlari faoliyatiga ta’sir etuvchi asosiy omillarni baholash imkonini beradi

= = = =

korxonaning ma’lum davrga mo`ljallangan moliyaviy-xo`jalik faoliyatini rejalashtirish hisoblanadi

= = = =

puxta tayyorlangan budjetlar haqiqiy erishilgan ko`rsatkichlarni tahlil qilishda muhim manba hisoblanadi, shuningdek, ular budjetlarni tuzish jarayonida kutilgan barcha o`zgarishlar natijalarini baholashni o`z ichiga oladi

= = = =

budjetlarni tuzish jarayoni javobgarlik markazlari rahbarlari maqsadini amalga oshirishda muhim rag`batlantirish vositasi bo`lishi mumkin

++++

Bahoni shakllantirish bo‘yicha ichki omillarga qaysi omil kiradi?

= = = =

# mahsulotni ishlab chiqarish tannarxi

== = =

tovarning sifati

== = =

tovarga bozordagi umumiy talab

= = = =

tovarning bahosi

++++

Bahoni shakllantirishga ta’sir etuvchi tashqi omilni aniqlang?

= = = =

# tovarning sifati va bahosi

= = = =

tovarning tannarxi

== = =

materiallar sifati

== = =

cheklangan resurslardan foydalanish darajasi

++++

Biznes segmenti bu

= = = =

# bu korxonaning ma’lum qismini yoki nisbatan mustaqil bo`linmasini muayyan vakolatlar va mas’uliyat berish maqsadida ajratishdir

= = = =

boshqaruvchiga minimal hajmdagi hamda murakkab hisob-kitoblarsiz, tizimlashtirilgan hisobot taqdim etilishi lozimdir

= = = =

bu muayyan iqtisodiy muhitda tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishda ishtirok etuvchi, risk va foyda kabi iqtisodiy shart-sharoitlar ta’sirida, ma’lum makonda harakat qiluvchi ajratib qo`yilgan komponentdir

= = = =

boshqaruv segmentar hisoboti korxona hisob siyosatiga muvofiq kelishi bilan birga moliyaviy hisobning xalqaro standartlari, hisob va hisobotning milliy standartlari, davlatimiz tomonidan qabul qilingan me’yoriy-huquqiy manbaga ham asoslanishi lozimdir

++++

Biznes-reja bu.......

= = = =

# nazarda tutilgan biznesning qisqa va tushunarliligini, belgilab olingan asosiy vazifa­larning to`g`ri echimlarini topishga imkon beruvchi muhim qu­roldir

= = = =

korxona tomonidan ishlab chiqilgan strategiyani amalga oshirish uchun o`rta va uzoq muddatli rejalarni amalga oshirish uchun maxsus dasturlar tuzish

= = = =

zarur budjet (smeta)larni ishlab chiqish. Budjetlarni ishlab chiqish zarurati korxona tuzadigan rejalar asosli bo`lishi va ularni amalga oshirish etarli moddiy mablag`lar mavjud bo`lishi belgilanadi

= = = =

budjetlarni tuzish jarayoni javobgarlik markazlari rahbarlari maqsadini amalga oshirishda muhim rag`batlantirish vositasi bo`lishi mumkin

++++

Biznes-rejalarning qanday o`ziga xos xususiyatlari va afzalliklari mavjud?

= = = =

# o`zaro bog`liqlik munosabatlari bo`yicha

= = = =

investitsiya daromad bo`yicha

== = =

moliyaviy budjet

== = =

bosh budjet

++++

Bosh budjet necha turga bo`linadi?

== = =

# 3 ta

== = =

2 ta

== = =

4 ta

== = =

5 ta

++++

Bosh budjet…?

= = = =

# korxonaning rahbarlari uchun muhim bo`lib, rejalashtirilgan hisobot davrida ular oldida turgan maqsad va vazifalarni aniq belgilash hamda ishlab chiqarish dasturining bajarilishi korxonaning ma’lum davrga mo`ljallangan moliyaviy-xo`jalik faoliyatini rejalashtirish hisoblanadi

= = = =

nazarda tutilgan biznesning qisqa va tushunarliligini, belgilab olingan asosiy vazifa larning to`g`ri echimlarini topishga imkon beruvchi muhim quroldir

= = = =

korxonaning har bir javobgarlik markazi boshqa javobgarlik markazlari ish jarayoniga ta’sir etadi va ularning faoliyatiga bog`liq bo`ladi

= = = =

ko`pchilik hollarda, boshqaruv qarorlari bo`yicha rejalar ishlab chiqarish dasturini tayyorlash jarayonida shakllantiriladi va budjetlarni tuzishda mazmunan aniqlashtiriladi.

++++

Boshqarish darjasiga ko`ra xarajatlar qanday bo`linadi?

= = = =

# to`liq va qisman boshqariladigan

= = = =

faqat xarajatlargagina boshqariladigan

= = = =

bevosita xarajatlarni boshqariladigan

= = = =

boshqarilmaydi

++++

Boshqaruv hisobi tamoyillarga nimalar kiradi?

= = = =

# umumiy tamoyillarga ega emas

== = =

aniqlilik

== = =

qiyoslanuvchanlik

== = =

ikkilamchi hisob tamoyili

++++

Boshqaruv hisobini tashkil etish oldida qanday muammolar ko’ndalang bo’ladi?

= = = =

#xarajatlarni qanday tasniflash kerak va xarajatlar yuzaga kelish joylarini kanchalik batafsillashtirish va ularni javobgarlik markazlari bilan qanday boglash kerak.

= = = =

tezkor boshqaruv axborotlarini olish uchun hujjatlar aylanishini tashkil etish, hisob tizimini avtomatlashtirish o`rnatish va moddiy, moliyaviy va mehnat resurslaridan foydalanish ustidan nazorat

= = = =

boshqaruv axborotlarining maxfiyligini ta’minlash, samarali boshqaruv qarorlari qabul qilish imkonini beradigan hisobotlar tizimini ishlab chiqish va korxona iqtisodiy, ishlab chiqarish bo`linmalari faoliyatini budjetlashtirish va moliyaviy-iqtisodiy holatini tahlil qilish

= = = =

buxgalteriya hisobining markazlashgan tizimini yaratish va moliyaviy, boshqaruv va ishlab chiqarish hisobini yuritish hamda ularni o`zaro muvofiqlashtirish

++++

Boshqaruv hisobini yuritishning qaychi tizimida 9910-«Yakuniy moliyaviy natija» schetida ishlab chiqarish faoliyatidan olingan moliyaviy natija marjinal foyda va daromad ko`rinishida hisobga olinadi?

== = =

#avtonom hisob

== = =

taktik hisob

== = =

integratsiyalashgan hisob

== = =

strategik hisob

++++

Muomalalar bo`yicha tannarx aniqlash usuli bu .............

= = = =

# istiqbolli aralash tizimlardan biri hisoblanib, unda xarajatlarni hisobga olishning asosiy ob’ekti muomala hisoblanadi

= = = =

mazkur usulda xarajatlar, shu jumladan, hisobot davri boshidagi qoldiq summasi ham qo`shilib, shu davrda ishlab chiqilgan shartli tayyor mahsulot birligiga bo`linadi

= = = =

mahsulot tannarxiga korxona xarajatlarining hammasi kiritilmaydi, balki uning bir qismi - o`zgaruvchan xarajatlar kiritiladi

= = = =

mahsulot tannarxiga doimiy va o`zgaruvchan, bevosita va bilvosita xarajatlarga bo`linishidan qat’iy nazar, korxonaning barcha xarajatlari kiritiladi

++++

Mustaqil segment hisoboti shakllanishi shart-sharoitlari sifatida har bir .................................

segmentning ichki hisobotlaridan foydalanish lozim.

= = = =

# xo`jalik, geografik

= = = =

javobgarlik markazlari bo`yicha

= = = =

geografik, javobgarlik markazlari bo`yicha

= = = =

xo`jalik, javobgarlik markazlari bo`yicha

++++

Nazorat bu?

= = = =

# puxta tayyorlangan budjetlar haqiqiy erishilgan ko`rsatkichlarni tahlil qilishda muhim manba hisoblanadi, shuningdek, ular budjetlarni tuzish jarayonida kutilgan barcha o`zgarishlar natijalarini baholashni o`z ichiga oladi

= = = =

korxonaning ma’lum davrga mo`ljallangan moliyaviy-xo`jalik faoliyatini rejalashtirish hisoblanadi

= = = =

korxonaning har bir javobgarlik markazi boshqa javobgarlik markazlari ish jarayoniga ta’sir etadi va ularning faoliyatiga bog`liq bo`ladi

= = = =

budjetlarni tuzish jarayoni javobgarlik markazlari rahbarlari maqsadini amalga oshirishda muhim rag`batlantirish vositasi bo`lishi mumkin

++++

Normativ usulning afzalligi.........

= = = =

# foydalanilgan zahiralar miqdori va ularga qo`yilgan baholar nazorati uchun me’yorlarning mavjud emasligi

== = =

o`tkazilmaydi

== = =

ishlab chiqarish jarayonida xarajatlar hisob-kitoblari faqat hisobot davri oxirida o`tkazilishi mumkin

= = = =

ishlab chiqarish jarayonida xarajatlar hisob-kitoblari faqat hisobot davri boshida o`tkazilishi mumkin

++++

Normativ usulning qanday kamchiliklari mavjud?

= = = =

# foydalanilgan zahiralar miqdori va ularga qo`yilgan baholar nazorati uchun me’yorlarning mavjud emasligi

= = = =

ishlab chiqarish jarayonida xarajatlar hisob-kitoblari faqat hisobot davri oxirida o`tkazilishi mumkin

= = = =

unda hisob-kitoblarning oddiyligidir

= = = =

ishlab chiqarish jarayonida xarajatlar hisob-kitoblari faqat hisobot davri boshida o`tkazilishi mumkin

++++

O`rtacha hisob usuli bu .............

= = = =

# mazkur usulda xarajatlar, shu jumladan, hisobot davri boshidagi qoldiq summasi ham qo`shilib, shu davrda ishlab chiqilgan shartli tayyor mahsulot birligiga bo`linadi

= = = =

bunda hisobot davri boshidagi tugallanmagan ishlab chiqarish qoldig`i tugatiladi so`ngra yangi mahsulot ishlab chiqarish amalga oshiriladi

= = = =

har bir oldingi qayta ishlangan mahsulot keyingi qayta ishlov uchun yarim tayyor mahsulot hisoblanadi va u tashqariga sotilishi mumkin

= = = =

mahsulot tannarxiga doimiy va o`zgaruvchan, bevosita va bilvosita xarajatlarga bo`linishidan qat’iy nazar, korxonaning barcha xarajatlari kiritiladi

++++

O`zbekistonda Direkt-kosting” tizimi nechanchi yildan joriy qilina boshladi?

== = =

# 1994y

== = =

1995y

== = =

1996y

== = =

1993y

++++

Og`ishishlar nima?

= = = =

# normativ va xaqiqiy xarajatlar o`rtasidagi farq

== = =

normativ baho

== = =

haqiqiy xarajatlar

= = = =

sotish va tannarx o’rtasidagi farq

++++

Operatsion budjetning asosiy maqsadi bu…………

= = = =

# moliyaviy mablag`larning taxminiy manbalari va ulardan foydalanish yo`nalishlarini belgilab berishdir

= = = =

strategik rejalashtirish asosida xaridorlar imkoniyati va mahsulotlar hajmini e’tiborga olib vertikal hamda gorizontal tartibda tuziladi

= = = =

korxonaning budjet davridagi kapital xarajatlari va uzoq muddatli moliyaviy qo`yilmalari rejasi hisoblanadi

= = = =

korxonaning ishchan faolligini muayyan darajasida hisob-kitob o`ilinadi. Unda daromadlar va xarajatlar sotishlar darajasidan kelib chiqqan holda rejalashtiriladi

++++

Oshkora xarajatlar bu.......

= = = =

# bu taxmin qilingan xarajatlar bo`lib, ularga korxona ishlab chiqarish va tijorat faoliyatini bajarish chog`ida duch keladi.

= = = =

ular qo`ldan boy bergan foydani anglatadi, bunda bir amalning tanlanishi boshqsining paydo bo`lishi istisno qiladi

= = = =

bu ishlab chiqarish xarajatlari bo`lib, ularning natijasida ishlab chiqishga mana shu xarajatlar ketgan mahsulot turlarini sotishdan daromad oladilar

= = = =

bu noishlab chiqarish tusidagi xarajatlar bo`lib, ular natijasida daromad olinmaydi, chunki mahsulot ishlab chiqarilmaydi.

++++

Qaysi qatorda «ABS» hisob tizimining kamchiligi ifodalangan?

= = = =

# bevosita xarajatlarning to`liq nazorat qilinmasligi

= = = =

mahsulot sifatini tahlil qilishni amalga oshirilmayotganligi

= = = =

xarajatlarni doimiy va o`zgaruvchanga ajratilmasligi

= = = =

normativlarni doimo yangilab turish zarurligi

++++

Qaysi usulda “har bir oldingi qayta ishlov mahsuloti keyingi qayta ishlov uchun yarim tayyor mahsulot sanaladi yoki tashqariga sotishi mumkin” deyilgan?

= = = =

# yarim tayyor mahsulotli usulda

= = = =

direkt-kosting usulida

= = = =

to`liq tannarx usulida

= = = =

standart-kost usulida

++++

Qo`shimcha mahsulotga xarajatlarni chiqarib tashlash usuli bu ..............

= = = =

# bunda ishlab chiqarishdan olinadigan mahsulotlar asosiy, qo`shimcha va yondoshlarga bo`linadi

= = = =

mahsulotlarning bir necha turini bir vaqtning o`zida ishlab chiqarish sharti bilan ular tannarxini kalkulyatsiya qilish uchun qo`llaniladi

= = = =

mahsulot tannarxi mahsulotning alohida qismlari yoki ularni tayyorlash jarayoni bo`yicha aniqlanadi

= = = =

yuqorida sanab o`tilgan usullarning har birini alohida qo`llash imkoni bo`lmasa yoki mahsulot tannarxini asosli hisobga olish ta’minlansa, ularning bir nechtasini o`zaro birikuvini ifodalaydi

++++

Rag`batlantirish bu?

= = = =

# budjetlarni tuzish jarayoni javobgarlik markazlari rahbarlari maqsadini amalga oshirishda muhim rag`batlantirish vositasi bo`lishi mumkin

= = = =

ko`pchilik hollarda, boshqaruv qarorlari bo`yicha rejalar ishlab chiqarish dasturini tayyorlash jarayonida shakllantiriladi va budjetlarni tuzishda mazmunan aniqlashtiriladi.

= = = =

korxonaning har bir javobgarlik markazi boshqa javobgarlik markazlari ish jarayoniga ta’sir etadi va ularning faoliyatiga bog`liq bo`ladi

= = = =

korxonaning ma’lum davrga mo`ljallangan moliyaviy-xo`jalik faoliyatini rejalashtirish hisoblanadi

++++

Rejalashtirilmaydigan xarajatlar bu……..

= = = =

# bu noishlabchiqarish sarflar bo`lib, ular miqdorlar hisoblanmaydi va korxona ho`jalik faoliyatining me’yorlaridan sharoitlaridan kelib chiqmaydi.

= = = =

bu sarflar bevosita zararlar hisoblanadi va shu bois ishlab chiqarishdan ketgan xarajatlar siyosatiga kiritilmaydi - bu noishlab chiqarish tusidagi xarajatlar bo`lib, ular natijasida daromad olinmaydi, chunki mahsulot ishlab chiqarilmaydi.

= = = =

ular qo`ldan boy bergan foydani anglatadi, bunda bir amalning tanlanishi boshqsining paydo bo`lishi istisno qiladi

= = = =

bu ishlab chiqarish xarajatlari bo`lib, ularning natijasida ishlab chiqishga mana shu xarajatlar ketgan mahsulot turlarini sotishdan daromad oladilar

++++

Rejalashtirish bu?

= = = =

# ko`pchilik hollarda, boshqaruv qarorlari bo`yicha rejalar ishlab chiqarish dasturini tayyorlash jarayonida shakllantiriladi va budjetlarni tuzishda mazmunan aniqlashtiriladi

= = = =

korxonaning ma’lum davrga mo`ljallangan moliyaviy-xo`jalik faoliyatini rejalashtirish hisoblanadi.

= = = =

korxonaning har bir javobgarlik markazi boshqa javobgarlik markazlari ish jarayoniga ta’sir etadi va ularning faoliyatiga bog`liq bo`ladi

= = = =

budjetlarni tuzish jarayoni javobgarlik markazlari rahbarlari maqsadini amalga oshirishda muhim rag`batlantirish vositasi bo`lishi mumkin

++++

Rejalashtirish jarayonida nechta muhim tadbir mavjud?

== = =

# 2 ta

== = =

3 ta

== = =

4 ta

== = =

5 ta

++++

Rivojlangan mamlakatlarda firma va kompaniyalar buxgalteriya hisobi sohasida ish vaqtining necha %ni boshqaruv hisobini tiklash va yurg`izishga xarajat qiladilar?

== = =

#90%

== = =

80%

== = =

70%

== = =

60%