- •2019-2020 O’quv yili
- •I bob.Bioetika to’g’risida tushuncha.
- •1.Tibbiyot bioetikasi tushunchasi va uning vazifalari
- •2.Tibbiyot bioetikasi fani o’rganuvchi muammolar
- •3.Tibbiyot bioetikasi muloqot modellari
- •II bob.Tibbiyot deontologiyasi va uning asoslari.
- •2.Tibbiyot deontologiyasi muloqot munosabatlari.
- •3. Deontologiyaning asosiy qoidalari.
- •4.Tibbiyot deontologiyasi asosiy atamalari.
- •5.Tibbiyot oliy o’quv yurtlari talabalarining deontologiyasi.
- •III bob. Yatrogеniya. Bеmorlar bilan vеrbal va novеrbal muloqot qilish. Maslahat bеrish qoidalari va ko’nikmalari. Kеksa yoshdagi bеmorlar bilan muloqot qilish. Tibbiyotda yatrogeniya muammolari.
- •1. Yatrogeniya to’g’risida ma’lumot.
- •2. Yatrogeniya guruxlari va ularni yuzaga keltiruvchi sabablar.
- •3. Yatrogeniya turlari.
- •IV bob. Evtanaziya muammolari.
- •1. Evtanaziya tushunchasi.
- •2. Evtanaziya turlari
- •V bob. Patsientlarning xarakteri va ruxiy xolati
- •1.Patsientlarning xarakteri va ruxiy xolatini muloqot o’rnatishdagi axamiyati
- •2.Temperament va uning tiplarini bemorlar bilan muloqotdagi axamiyati.
- •3.Emotsiyalar. Normadagi va patalogiyadagi emotsiyalar.
- •Asosiy emotsiyalar turlari.
- •5.Emotsional xolatlarni asosiy turlari va ularni farqlovchi belgilar.
- •6.Emotsional xis tuyg’ularni muloqotdagi axamiyati.
- •Meditsina xodimining bemorni turli emotsional xolatlaridagi taktikasi.
- •VI bob. Pasient bilan verbal va noverbal muloqot va uning elementlari.
- •1. Pasient bilan muloqotning verbal va noverbal turlari va uning elementlari.
- •Bemor bilan muloqotda verbal muloqot va uning elementlari.
- •3 .Verbal muloqotning asosiy shartlari va qoidalari
- •4. Verbal muloqot bar’erlari
- •5. Noverbal muloqotni axamiyati va uning elementlari.
- •6. Noverbal muloqot elementlari.
- •7. Noverbal muloqot elementlarini qo’llashga tavsiyalar.
- •VII bob. Konsultasiya. Konsultasiya turlari va qoidalari.
- •1. Konsultasiya tushunchasi.
- •2.Konsultasiya turlari.
- •3. So’rab-surishtirish uslublariga doir
- •4. Konsultasiyani tamoyillari:
- •5. Konsultasiya qoidalari:
- •6.Shifokor uchun suxbat olib borish qoidalari:
- •7. Konsultasiya o’tkazilish xolatlari.
- •8. Bemor bilan muloqat o’rnatish uchun zaruriy kommunikasiya ko’nikmalari:
- •VIII bob Turli xastaliklarda bemor bilan muloqotning o'ziga xos xususiyatlari
- •1.Klinikaning ayrim bo’limlaridagi muloqotga doir.
- •2.Ruhiy bemorlar bilan muloqot.
- •3.Narkoman - bemor bilan muloqot .
- •4. O 'limi tez orada muqarrar bo'lgan bemorlar bilan muloqot.
- •5.Yuqumli kasalliklar bilan og 'rigan bemor bilan muloqot.
- •6.Jarrohlik bo'limidagi bemorlar bilan muloqot
- •7.Ginekologiya va tug 'riq bo 'limidagi bemorlar bilan muloqot.
- •8.Pediatriyada muomala odobi.
- •9.Bemor qaringdoshlari bilan muloqot.
- •10. Miokard infarkti bilan og'rigan bemorga beriladigan savol va maslahatlar:
- •IX bob. Keksa organizmning fiziologik xususiyatlari. Keksa bemorlar bilan muloqotning o’ziga xosligi.
- •1. Gerontologiya fani to’g’risida umumiy tushuncha.
- •2. Gerontologiya fani tarkibiy qismlari.
- •3. Inson organizmi yosh ko’rsatkichlari bo’yicha tasnifi.
- •4. Qariya organizmni o’ziga xos xususiyatlari
- •5.Qariyalar asab tizimidagi o’ziga xos o’zgarishlar
- •6.Qariyalar ruxiyatidagi o’ziga xos o’zgarishlar
- •7.Qariyalar endokrin tizimi
- •8.Qariyalar yurak – qon tomir tizimi
- •9. Qariyalar nafas olish tizimi
- •10. Qariyalar xazm tizimi
- •11. Qarilarda eng ko’p uchrovchi kasalliklar
- •X bob. Og’ir va o’layotgan bemorlar bilan muloqotning o’ziga xosligi. O'limning psixologik bosqichlari.
- •2. O'limning psixologik bosqichlari.
- •Bemorlar yaqinlariga ruhiy madad berish.
- •Ko’z konyunktivasiga dorilarni mahalliy qo’llash
- •Tеri ichi in'еktsiyasi
- •Tеri osti in'еktsiyasi
- •Venaga in’yeksiya qilish
- •Dorini tomchilab venaga yuborish
- •Dori vositalarini yozish va saqlash qoidalari
- •Glossariy
- •Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу али ибн сино номидаги бухоро давлат тиббиёт институти
- •Биоэтика фанининг ўқув дастури
- •I.Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни
- •II.Ўқув фанининг мақсади ва вазифаси
- •III.Асосий назарий қисм (маъруза машгулотлари) (маъруза режага киритилмаган)
- •IV. Амалий машғулотлар бўйича кўрсатма ва тавсиялар
- •Фаннинг назарий машғулотлари мазмуни
- •V.Мустақил таълим ва мустақил ишлар
- •VI. Асосий ва қўшимча ўқув адабиётлар ҳамда ахборот манбаалари Асосий адабиётлар
- •Қўшимча адабиётлар
- •Bioetika fani bo’yicha ishchi o’quv dastur Ta'lim yo’nalishi
- •5510900 – Tibbiy-biologiya
- •Amaliy mashg’ulotlarning tеmatik rеjalari
- •Тематические планы практических занятий
- •Thematic plans of a practical training
- •The maintenance that of a practical training
- •Мустаqил ишини ташкил этишнинг шакли ва мазмуни
- •Talabalar mustaqil ishlarining tеmatik rеjasi
- •Тематические планы самостоятельных работ
- •Thematic plans of independent works
- •Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati
- •Интернет сайтлар:
- •Bioetika fanidan test savollari
- •«Bioetika» fanidan talabalar bilimini nazorat qilish va baholashning rеyting tizimi to’g’risida
- •I. Umumiy qoidalar
- •II. Nazorat turlari va uni amalga oshirish tartibi
- •III. Baholash tartibi va mеzonlari
- •IV. Nazorat turlarini o’tkazish muddati
- •V. Rеyting natijalarini qayd qilish va tahlil etish tartibi
- •VI. Yakuniy qoidalar
5.Qariyalar asab tizimidagi o’ziga xos o’zgarishlar
Asab tizimi -organizm qarishida miya og’irligi kamayadi, pushtalar yupqalashadi, egatchalar kengayadi, qorinchalar bo’shliqlari kattalashadi, neyronlarda distrofik va atrofik o’zgarishlar ro’y beradi. Markaziy nerv sistemasidagi yoshga bog’liq o’zgarishlar oqibatida qarilik belgilari namoyon bo’ladi: psixikada, oliy nerv faoliyatida, aqliy va jismoniy qobiliyatining pasayishi, organizm ichki faoliyati buzilishi, xotira pasayishi kuzatiladi.
I.Pavlovning fikricha, qarilikda miyadagi qo’zgalish va tormozlanish jarayonlarining bir-biri bilan almashinishi sustlashadi, shartli reflekslar paydo bo’lishi qiyinlashadi. Shartsiz reflekslar xarakteri xam o’zgaradi, analizatorlar faoliyati pasayadi.
6.Qariyalar ruxiyatidagi o’ziga xos o’zgarishlar
Qarilikda inson ruxiy faoliyatida bilish, idrok, fikr qilish, tafakkur, emotsiyalar pasayadi. Yoshga aloqador o’zgarishlar ya'ni moddalar almashinuvining buzilishi, jinsiy bezlar funksiyasining susayishi, endokrin muvozanatning bo’zilishidan psixoz paydo bo’ladi. Bemorlar ko’nglida xavotirlanish, bezovtalanish, besaranjomlik, gunoxkorlik, vasvasa, sekin-asta aql pastlik rivojlanadi, o’z joniga suiqasd qilish xollari kuzatiladi.
7.Qariyalar endokrin tizimi
Qarilikda endokrin bezlarda atrofik va sklerotik o’zgarishlar paydo bo’ladi, sekretor funksiyalar pasayadi. Gipofizda bazofil xujayralar soni ko’payib atsidofil xujayralar soni kamayib ketadi. Bu xujayralarda DNK miqdori kamayadi, kolloid to’planadi. Qalqonsimon bezlar epiteliotsitlarida DNK miqdori kamayib ketadi. Me'da osti bezida destruktiv o’zgarishlar oqibatida yirik orolchalar kamayib, mayda orolchalar ko’payib ketadi. β -xujayralar soni kamayib, qandli diabet rivojlanadi. Striopallidar sistemada katexolamin almashinuvining buzilishi parkinsonizm rivojlanishiga sabab byladi.
8.Qariyalar yurak – qon tomir tizimi
60 yoshdan o’tgan odam yuragi og’irligi kamayadi, bo’shliqlari kengayadi, endokard qalinlashadi, kardiomiotsitlar atrofiyaga uchraydi. Qon tomirlarning ichki qavati qalinlashadi, elastikligi kamayadi. Yurak qisqarishlari ritmi sekinlashadi, gemodinamika va kardiodinamika o’zgaradi.Miokardning qisqarish qobiliyati va energetik jarayonning sustlashishi yurak yetishmovchiligiga olib keladi. Qon aylanishining gipotalamik regulyasiyasining buzilishi, qonda vazopressin miqdorining ortib ketishi, buyraklarda qon aylanishining pasayishi arterial gipertenziyaga olib keladi. Koronar qon tomirlarning sklerozi esa yurakning ishemik kasalliklariga sabab bo’ladi.
9. Qariyalar nafas olish tizimi
Nafas organlarining shilliq qavatlarida qarish jarayonida atrofik o’zgarishlar paydo bo’ladi, bronx devorlarida distrofik sklerotik o’zgarishlar paydo bo’ladi. O’pkada alveolalar shakli o’zgaradi, bazal membrana qalinlashadi, alveolalar chuqurligi kamayadi, nafas olish ritmi tezlashib, aritmiyalar vujudga keladi, o’pkaning xayotiy sig’imi kamayadi, bu esa bronx o’tkazuvchanligining pasayishi, nafas mushaklari kuchining pasayishi, ko’krak qafasi rigidligini oshishiga olib keladi.