Презентация №7

Albert Sheffle

(1831-1903)

}Germaniyalik iqtisodchi va sotsiolog olim

}Sotsiologiyaning tadqiqot predmeti – odamlar o‘rtasidagi o‘zaro ruhiy-ma'naviy munosabatlar

}Jamiyat – «organik individlarning sof holatdagi ruhiy aktlar zamirida yuzaga keluvchi, tarkibiy qismlarga ajratish qiyin bo‘lgan, birgalikda yashash asosidagi ijtimoiy jamoasi

}Ijtimoiy-ruhiy o‘zaro aloqadorlik vositalari

– belgilar (ramzlar)

«Ijtimoiy tananing tuzilishi va hayoti» (1896)

}«Ijtimoiy tana» – biologik nuqtai nazardan organizm hisoblanmaydi, hatto ijtimoiy aloqalarning biofiziologik elementi hisoblangan, ijtimoiy munosatlarda nikoh aloqalari ham nisbatan ko‘proq darjada ruhiy-ma'naviy tavsifga ega

Rene Vorms

(1869-1926)

}«Xalqaro sotsiologik sharhlar» muharriri

}«ijtimoiy patologiya», «jamiyat kasalliklari», «ijtimoiy gigiyena», «tuzalish», «jamiyatning ko‘payishi»

}Raqobat shaklida qayd qilinuvchi jamiyatda yashash uchun kurash Vorms tomonidan biologik moslashish qonuni asosida tavsiflanadi

}Tabiat va jamiyatning rivojlanish qonuniyatlari nafaqat umumiy, balki o‘zaro farqlanuvchi tavsiflarga ham ega.

Sotsial darvinizm va organitsizm g‘oyalarini ilgari surgan boshqa olimlar:

}Yakov Novikov (1849-1912)

}Alfred Fulye (1838-1912)

}Alfred Espinas (1844-1922)

Geografik maktab:

}Muhitni (iqlim, relyef, tabiiy boyliklar va h.k.) alohida bir sotsial jarayon va hodisalarga (aholining o‘sishi, ishlab chiqarish, siyosiy tuzum) ta'sirini keng miqyosda tahlil qilishga harakat qilgan.

Yo‘nalishlari:

Mexanik geografik determinizm

Absolyut madaniy determiznizm

•insonning butun faoliyati faqat tabiiy atrof muhit bilan belgilanadi

•muhitni idrok qilish va uni inson uchun ahamiyatini madaniyat belgilaydi va shuning uchun inson faoliyati faqat kulturologik xususiyatga ega bo‘lishi kerak

tabiiy omillar	sotsial hodisalar
iqlim,	Aholining yer sharida joylashishi va zichligi, uni
tuproq,	salomatligi va ko‘payishi;
relyef,	Tana tuzilishidagi, temperamentdagi, axloq
suv resurslarining	shakllaridagi, iqtidorlilar tug‘ilishi holatlari
taqsimoti,	takroriyligi va h.k.larda jismoniy va psixik irqiy
foydali	tafovutlar;
qazilmalar,	Mashg‘ulot va xo‘jalik yuritish faoliyati turlari,
flora va fauna,	uni tashkil etish, aholining farovonlik darajasi;
geofizik va	Sotsial-siyosiy tashkillashtirish, sotsial institutlar
kosmik	va nikoh turlari;
jarayonlar,	Madaniy aloqalar va o‘zaro almashinuv
yil fasllarining	imkoniyatlari, iqtisodiy va madaniy taraqqiyot
o‘zgarishi va h.k.	tezligi;
	Din, mifologiya, san'at, adabiyot kabi ijtimoiy
	hayotning barcha boshqa ko‘rinishlari.

Geografik maktab vakillari:

}Viktor Kuzen

}Karl Ritter

}Aleksandr Gumbold

}Fridrix Ratsel

}Yoxan Rudolf Chellen

}Elswort Hantington

}Frederik Le Ple

}Anri de Turvill

}Edmon Demolen

}Pol Vidal la Blash

Viktor Kuzen

(1792-1867)

}«Menga mamlakatning xaritasi, uning tuzilishi, iqlimi, suvi, havosini, uning tabiati, o‘simlik va hayvonot dunyosini bering va men bu mamlakat odami qanday ekanligi, tarixda bu mamlakat bir davrda emas, balki barcha davrlarda qanday rol o‘ynashini, tasodifga asoslanib emas, balki qonuniyatga asoslanib, oldindan aytib berishga jur'at eta olaman»

Genri Tomas Bokl

(1821-1862)

}Tarixiy taraqqiyotning ob'ektiv qonuniyatlarini asoslash maqsadida ma'lum bir landshaft, iqlim, tuproqning unumdorligi, oziqlanishdagi farqlar xalqlar o‘rtasida ong, gavda tuzilishi, boyliklarni to‘plash, keyinchalik sotsial tashkillashtirish va nihoyat tarixiy taqdirini belgilab berganligi haqida ko‘plab misollarni keltirgan.

}Lekin, u sotsiallikning eng yuqori rivojlanish bosqichlarida aql-zakovat omillari jismoniy omillardan ustuvorlikka erishishini ham e'tirof etadi.