1.4. «Беш сатр» техникаси

Кўрсатма:

а) Сиз учун ёқимсиз бўлган, ўзингиз кун давомида бошингиздан кечирадиган қандайдир (Сизга халақит берадиган, қутилишни истайдиган, ўзида салбий томонларни ифодалайдиган) ҳолатни бир сўз билан ифодаланг.

б) Ҳозир Сиз беш сатр ёзасиз:

- биринчи сатр Сиз ҳозиргина айтган битта сўздан иборат бўлади;

- иккинчи сатр икки сўздан – ушбу ҳолатнинг баёни;

- учинчи сатр уч сўздан – бу ҳолатда Сиз содир этадиган ҳаракат;

- тўртинчи сатр тўрт сўздан – бу ҳаракатингиз натижасида Сизда юзага келадиган туйғу ёки эмоция;

- бешинчи сатр бир сўздан – бу айнан ўша сўз ёки янги сўздан иборат бўлиши мумкин, буниси Сиз ҳис қилган туйғу ва эмоцияга боғлиқ.

Мақсад: туйғуни англаш, ўсмир кундалик ҳаётида имконият ва ҳаракатларни кенгайтириш, хулқ-атвор паттернларини алмаштириш, салбий ҳолатларга ишлов бериш.

Мисоллар:

1-вариант:

- биринчи сатр - безовталик;

- иккинчи сатр – кўнгил ғашлиги;

- учинчи сатр – диққатимни чалғитаман, китоб ўқийман, фортапиано чаламан;

- тўртинчи сатр - хотиржамлик, енгиллик, қайғу, ташвиш;

- биринчи сатр - қониқиш.

Сиз ўсмирдан сўрайсиз: қаранг нима ҳосил бўлди. Қониқиш ҳосил қилишингиз учун Сизнинг безовталикни ҳис қилишингиз керак бўлди. Нима бўлаяпти? Бу қанчадан бери давом этаяпти? Нимага? Буни ўзгартириш мумкинми?

2-вариант:

- биринчи сатр - иложсизлик;

- иккинчи сатр – қилгим келади;

- учинчи сатр – ўтираман, жим тураман, йиғлайман;

- тўртинчи сатр – хафалик, оғриқ, соғиниш, тушкунлик;

- биринчи сатр - иложсизлик.

Сиз ўсмирдан сўрайсиз: Ҳаммаси бўлиб Сизнинг ҳаракатларингизни ўзгартирсак, нима бўлади? Сизда ирода борми? Сиз бирор нарсани ўзгартиришга қодирмисиз? Агар учинчи қатор «ўтираман, жим тураман, йиғлайман»ни бошқача сўзлар билан алмаштирсак-чи? Ўйлаб кўринг-чи, нима ҳосил бўлади?

Бошқачаси (муқобили):

- учинчи сатр – юраман, телефонда сўзлашаман, конфетлар билан кофе ичаман;

- тўртинчи сатр – енгиллик, мамнуният, ажабланиш, илиқлик;

- бешинчи сатр - вақтичоғлик.

Савол туғилади: Нима ҳосил бўлди? Ирода кучингиз билан фақатгина ҳаракатларингизнинг ўзгартирилиши натижасида Сизнинг туйғуларингиз ҳам, ҳолатингиз ҳам ўзгарди.

2. Психосинтез техникалари.

2.1. Айнанлаштирмаслик.

2.2. Субшахслар билан ишлаш.

2.3. Архетип тимсоллар ва шахсусти кечинмалари тимсоллари билан ишлаш.

2.4. Медитатив машқлар.

2.1. Айнанлаштирмаслик

Техниканинг мақсади: ўзининг ҳиссиётларини бошқариш, уларни тушиниш ва ўзининг «Мен»ини ўз ҳис ва истакларидан ажратиш.

Масалан: бахтсиз муҳаббат – бу мен, муҳаббат ва бошқа инсон.

Масалан: мен қўрқаяпман – бу мен, қўрқув ва ушбу ҳисга муносабат.

Масалан: мен қайғудаман – бу мен, қайғу ва ушбу ҳисга муносабат. Мен тобеман – бу мен, кимдир бошқа ва менинг истагим.

Кўрсатма: қулай ўтириб олинг, ўзингизни бўш тутинг, хаёлан ўзингизга шундай денг: «Мен гавдага эгаман, лекин мен – гавда эмасман. Мен уни қадрлайман, уни сақлаб туришга интиламан, бироқ мен – фақатгина менинг гавдам эмасман». Эътиборингизни асосий фикрга қаратинг: «Мен гавдага эгаман, лекин мен – гавда эмасман». Қисқа тўхташдан сўнг айтинг: «Мен ҳисларга эгаман, лекин мен – ҳис эмасман. Ҳислар турли-туман ва ўзгарувчан, улар муҳаббатдан нафратга, қувончдан қайғуга айланиши мумкин, бу вақтда эса менинг ҳақиқий «Мен»им ўзгармайди. Биламан, ҳислар ўзгаради ва ўткинчи, «Мен» эса қолади». «Мен ҳисларга эгаман, лекин мен – ҳис эмасман» фикрига қаратинг. Бир неча нафас олишдан сўнг ўзингизга айтинг: «Мен интеллектга эгаман, лекин мен – интеллектмасман. Менинг ақлим – мақсадларга эришиш ва ўзимни намоён этиш учун яхши восита, лекин у менинг асл моҳиятим эмас. У ёш, маълумотга қараб ўзгаради, менинг асл моҳиятим эса қолади. Мен ақлга эгаман, лекин мен –ақл эмасман. Мен кимман? Мен – бу шахснинг шундай қисмиманки, у муҳитга жалб қилинмаган ҳолда бизнинг фаолиятимизнинг ҳар қандай соҳасини кузатишга қодир. У жисмоний ва психик қулайлик учун зарур бўлган мувозанат, гармонияни топишга имкон беради. Мен қачон истасам ўз ҳисларим билан айнанлашаман, истамасам ўз ҳисларимга айнанлашмайман».