- •1. Сінтаксіс як раздзел граматыкі. Асноўная сінтаксічныя адзінкі сінтаксісу. Віды і сродкі сінтаксічнай сувязі.
- •2. Словазлучэнне: характэрныя асаблівасці, суадносіны са словам і сказам, тыпалогія.
- •3. Віды падпарадкавальнай сувязі ў словазлучэнні. Асаблі-васці дапасавання і кіравання ў сучаснай беларускай літа-ратурнай мове.
- •4. Сказ як асноўная сінтаксічная адзінка: катэгарыяльныя адзнакі, функцыі ў мове. Аспекты вывучэння сказа.
- •5. Тыпы сказаў паводле мэты выказання. Адносін выказвання да рэчаіснасці, інтынацыйнага афармлення.
- •6. Дзейнік як галоўны член сказа. Тыпы дзейнікаў і спосабы іх выражэння.
- •7. Выказнік як гал. Чл.Сказа. Тыпы выказ. І сп. Іх выражэння.
- •8. Каардынацыя выказніка і дзейніка ў ліку і родзе.
- •9. Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам. Размежаванне дзейніка і выказніка пры выражэнні іх пэўнымі граматычнымі формамі.
- •10. Дапаўненне, яго віды. Спосабы выражэння
- •11. Азначэнне, яго віды. Выражэнне дапас і недапас азнач.
- •12. Прыдатак як разнавіднасць азначэння. Размежаванне прыдатка і паяснёнага слова. Злучок і двукоссе пры прыдатку.
- •13. Акалічнасці, іх віды і спосабы выражэння.
- •14. Аднародныя члены сказа: прыметы аднароднасці, выражэнне, спосабы сувязі і сэнсава-сінтаксічныя адносіны, закрытыя і адкрытыя аднародныя рады.-
- •15. Аднародныя і неаднародныя азначэнні.
- •16. Абагульняльныя словы пры аднародных чл сказа: семантыка, сінтакс. Функц, марфалаг выраж; зн прыпынку.
- •17. Адасобленыя члены сказа: паняцце, умовы адасаб-лення. Адасабленне дапас і недапасав азначэнняў.
- •18. Умовы адасаблення прыдаткаў і правілы ўжывання знакаў прыпынку пры іх.
- •19. Адасабленне акалічнасцей.
- •20. Адасабленне дапаўненняў і далучальных канструкцый
- •21. Параўнальныя звароты. Знакі прыпынку пры параўнальным звароце і падобных да яго канструкцыях.
- •22. Зваротак: сувязь са сказам, інтанац афармленне, грамат выр, функцыі ў маўленні. Знакі прыпынку пры зваротку.
- •23. Пабочныя канструкцыі. Падзел іх паводле структуры, марфалагічнага выражэння і суадноснасці з тыпамі сказаў, значэння.
- •24. Устаўныя канструкцыі, іх адрозненне ад пабочных. Знакі прыпынку пры ўстаўных канструкцыях.
- •25. Аднасастаўныя выказнікавыя асабовыя сказы: пэўна-, няпэўна-, абагульнена-асабовыя сказы, формы выражэння ў іх выказніка.
- •26. Аднасастаўныя выказнікавыя неасабовыя сказы: бесасабовыя і інфінітыўныя сказы, формы выражэння ў іх выказніка, семантычныя разнавіднасці.
- •27. Намінатыўныя сказы: характэрныя прыметы, выражэнне дзейніка, разнавіднасці паводле значэння, адрозненне ад іншых простых сказаў.
- •28. Канструкцыі, што прымыкаюць да намінатыўных сказаў, і іх характарыстыка.
- •29. Няпоўныя сказы і іх тыпы. Адрозненне няпоўных сказаў ад падобных да іх іншых сказаў.
- •31. Парадак слов ў сказе. Сэнсавае, граматычнае і стылістычнае значэнне парадк слов.
- •32. Складаназлуч. Сказ: сродкі сувязі частак, сэнсавыя адносіны (і іх прыватныя значэнні) паміж часткамі, адкрытая і закрытая структура, знакі прыпынку.
- •33. Складаназалежны сказ: агульнае паняцце, сродкі сувязі даданай часткі з галоўнай. Знакі прыпынку ў складаназалежным сказе (сс).
- •34. Складаназалежныя сказы з даданымі дзейнікавымі і даданымі дапаўняльнымі часткамі.
- •35. Складаназалежныя сказы з даданымі выказнікамі і даданымі азначальнымі часткамі.
- •36. Складаназал. Ск. З дад. Акалічнаснымі ч-камі
- •37. Складаназал. Ск. З дад. Параўнальнымі і дад. Далучальнымі часткамі.
- •38. СЗалС з некалькімі даданымі часткамі.
- •39. Бяззлучнікавыя складаныя сказы, іх тыпы. Знакі прыпынку ў бязз. Скл.Сказах
- •40. Складаныя сказы з рознымі відамі сувязі. Знакі прыпынку ў іх.
- •41. Простая мова, яе прызначэнне і адметныя рысы. Формы простай мовы.
- •42. Простая мова, яе прызначэнне і адметныя рысы. Формы простай мовы. Знакі прыпынку.
- •43. Ускосная мова, яе прызначэнне і адметныя рысы. Правілы змены простай мовы ўскоснаю.
- •44. Пунктуацыя. Прынцыпы суч. Бел пунктуацыі. Класіфікацыя знак. Прыпынку паводле ф-цыі.
24. Устаўныя канструкцыі, іх адрозненне ад пабочных. Знакі прыпынку пры ўстаўных канструкцыях.
Устаўнымі наз. словы, словазлуч. і сказы, якія служаць для выражэння дадатковага паведа-млення, заўвагі, удакл-ня, тлумачэння ўсяго асн. выказв. Яны ўжываюцца для тлумачэння незнаёмых, невядомых або малаў-жывальных слоў і выразаў (у тым ліку архаізмаў, тэрмінаў, дыялектных слоў і інш.). У стр-ры сказа ўстаўныя канструкцыі захоўваюць сувязь с тымі кампанентамі сказа, да якіх яны адносяцца, і афармляюцца як своеасаблівыя члены сказа ці часткі складанага сказа. Канструкцыі могуць адносіцца да часткі складанага сказа, да члена сказа, да ўсяго сказа. У сказ устаўныя канструкцыі могуць уключацца: 1) без злучнік і злуч слоў: Аднойчы пад вясну (снег ужо стаў раставаць) з’яўл ён да Мароза. 2) з дапамогай злучнік і, а, ці і інш.: І толькі два хлопцы-школьнікі, і як павялося цяпер, без шапак, у лёгкіх паліцечках, ішлі перада мною. 3) з дапамогай падпарад-ых злучнік і злуч слоў калі, хоць, бо, як, што і інш.: Для Юркі гэтыя паездкі – калі бацька браў яго з сабою – былі цэлым святам. Адрозненне ад пабочных канс-трукцый: 1) Устаўныя канстр выдзял інтана-цыйна (вымаўл больш хуткім тэмпам, больш нізкім тонам, чым асноўнае выказванне). На пісьме гэта інтанацыйная адасобл. Афарм-ца дужкамі або працяжнікамі: Шкода (вось якая рэч!) і хацінкі гэтае і неба; 2) Уст канст і дадаткова тлумачаць час, месца, прычыну дзея-ння, хар-ць асобу, падзею, супастаў-ляць, удакл. сказанае, дап-ць асобныя члены асн. выказвання: Ягаднае – асуша-нае калгаснікамі балота – вузкай і доўгай паласой уразалася ў лес; 3) Устаўн канструкцыі заўсёды стаяць у сярэдзіне або ў канцы сказа: Аляксей таксама злавіў двух меншых шчупакоў – кілаграмы на два. Знакі прыпынку: 1) Дужкі: Яна пяшчотна паднімае на рыцара вочы (першы раз у жыцці); 2) Працяжнік: Лабановіч – так звалі маладога настаўніка – слухаў апавяданне з вялікай цікавасцю; 3) Радзей коскамі: І толькі два хлопцы-школьнікі, і як павялося цяпер, без шапак, у лёгкіх паліцечках, ішлі перада мною.
25. Аднасастаўныя выказнікавыя асабовыя сказы: пэўна-, няпэўна-, абагульнена-асабовыя сказы, формы выражэння ў іх выказніка.
Адасастаўны сказ – асобы структурна-семантычны тып простага сказа з адным граматычным саставам дзейніка або выказніка. Пэўна-асабовыя сказы – аднасастаўныя выказ-нікавыя сказы, галоўны член якіх у форме асабовага дзея-слова ўказвае на пэўную дзеючую асобу: Жытні колас і васілёк на кашулі бацькавай помню. У іх выказнік выр-ца: 1) дзеясловамі 1-й і 2-й асобы адзін і мн ліку цяпер і буд часу абвеснага ладу і мае знач канкрэтнай асобы: Напевы дзіўныя збіраю ў жытнім полі і бары; 2)дзеясл загаднага ладу адзін і мн ліку: Над люстрам ракі запляці свае косы, бярозка-красуня. Няпэўна-асабовыя сказы – аднасастаўныя выказ-нікавыя сказы, якія абазначаюць дзеянне, утворанае няпэў-нымі, невядомымі асобамі: На полі аралі і сеялі. У іх выказнік выр-ца: 1) дзеясл 3-й асобы мн ліку цяпер і буд часу са знач няпэўнай, нявядомай асобы: Пашану і славу па кроплях збіраюць. 2) дзеясл прошлага часу мн ліку: Ужо збіралі познія пасевы ярыны. Абагульнена-асабовыя сказы – аднаса-стаўныя выказнікавыя сказы, у якіх дзеянне, абазначанае галоўным членам, адносіцца да абагульненай асобы, да кожнага. У іх выказнік выр-ца: 1) дзеясл 2-й асобы цяпер і буд часу абвеснага ладу з абагульненым значэннем: З затоеным дыханнем слухаеш музыку, музыку прыходу вясны. 2) дзеясл загаднага ладу: Думай звечара, а рабі зрання. 3) У гэтых сказах выр агульныя вывады, заключэнні, павучанні, таму яны часта ужыв ў мове прыказак і прымавак. У мове прыказак апрача названых форм выр-ца дзеясл 1-й і 3-й асобы мн і адзін ліку і дзеясл прошлага часу: Першую работу за плот выкідаюць.