Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Скачиваний:
3
Добавлен:
20.04.2023
Размер:
2.21 Mб
Скачать

У п р а ж н е н и е

5. Выберите

из

перечня

указанные формы глаголов:

 

 

1л. ед.ч.: eligetis, eliget, eligetur, eligemur, eligam, eliges;

2л. ед.ч.: ponent, ponetis, ponemus, ponemini, poneris;

3л. ед.ч.: dormiar, dormiemus, dormieris, dormiam, dormietur.

1л. мн.ч.: fodietur, fodiet, fodietis, fodiemus, fodientur;

2л. мн.ч.: cumulabor, cumulabimus, cumulabunt, cumulaberis, cumulabis, cumulabimini;

3л. мн.ч.: signabitis, signabo, signabuntur, signabor, signabitur.

Уп р а ж н е н и е 6. Определите формы и переведите на русский язык:

amabo, monebis, capiemus, erit, fodientur, cumulabimus, scieris, vocabimini, legemur, sperabo, mittetur, valebis, navigabo, tacebitis, puniemus, debebunt, monstrabor, ornabuntur, dabitur, finieris, munient, servietur, valebimini, movebitur.

Уп р а ж н е н и е 7. Проспрягайте следующие глаголы в futurum I:

cogitare, fodere, sentire, struere

Уп р а ж н е н и е 8 . Переведите на русский язык:

1.Faciam, quod potero. 2. Libri poetārum Romanōrum semper nobis gaudium dabunt. 3. Semper memoriā tenebĭmus victorias popŭli nostri. 4. Amabimus patriam nostrum. 5. Stellas in caelo nunquam numerabimus. 6. Monumentum istud e ferro struetur.

Те к с т ы

1.Ut salutāmus, ita salutabĭmur. 2. Viri antīqui multos deos colēbant. 3. Popŭlus Romānus in Capitolio conveniēbat. 4. Epistŭlam filiae expectābamus. 5. Magistri discipulos vidēbant.

6.Homērus poēta Graecōrum erat. 7. Romani templa et aedificia sua ornabant. 8. Alexander Magnus magistros claros

101

habebat. 9. Populi antiqui oppida sua fossis, vallis, muris cingebant, sed Sparta muros non habebat: pro muris viri erant.

Labyrinthi

Labyrinthi errant in Creta insula et in Aegypto. Magnus in labyrinthis erat numerus viārum flexuosārum, ampla aedificia, varia templa deōrum, multae columnae, multa simulacra, multae statuae, multae et mirae monstrōrum formae.

СЛОВАРЬ-МИНИМУМ

Aegyptus, i f – Египет amplus, a, um – обширный,

большой

castra, ōrum – лагерь cibus, i m – еда

cingo, cingere 3 –

окружать

copiae – pl. войско

Crēta, ae f – Крит cumulo, cumulāre 1 –

складывать, выполнять custodia, ae f – охрана, стража eligo, eligere 3 – выбирать flexuōsus, a, um – извилистый fodio, fodere 3 – рыть, копать fossa, ae f – ров

idoneus, a, um – удобный,

благоприятный impedimentum, i n –

препятствие, помеха

itaque – вследствие, поэтому labyrinthus, i m – лабиринт mirus, a, um – удивительный, восхитительный

monstrum, i n – чудовище numerus, i m – число,

количество

secūrus, a, um – беззаботный signo, signāre 1 – обозначать simulācrum, i n – изображение,

статуя

spatium, i n – пространство, расстояние

spolium, ii n – снятая шкура; военная добыча (доспехи) tabernaculum, i n – палатка tribūnus, i m – трибун vallum, i n – вал, укрепление

102

Д о м а ш н е е

з а д а н и е

1. Определите формы и переведите на русский язык:

ero, cumulabit, signabamus, amabam, debebas, faciebantur, vocabitur, sentiebatis, sentiemini, erimus, servabuntur, narrabimur, scribebar, legebant, mittebaris.

2. Проспрягайте в imperfectum и futurum I: celebrare, legere, dicere, sentire.

3.Переведите на русский язык:

De castris Romanōrum

A Romanis castra in bello ponebantur. Primo a tribūno locus idoneus eligebatur, ubi aqua et cibus facile inveniebantur. Deinde quadrātum spatium signabātur et muniebatur. In mediis castris multa tabernacula ponebantur. Circum castra vallum aedificabatur et fossa fodiebātur. Impedimenta et spolia in spatio inter vallum et tabernacula cumulabantur. In castris custodiae per vallum disponebantur. Itaque copiae secūrae in castris dormiēbant.

103

Урок 9. Общие сведения о III склонении.

III согласное склонение: основы, дающие сигматический номинатив.

1.Общие сведения о III склонении.

Ктретьему склонению относятся имена трех родов, оканчивающиеся в genetīvus sing. на -ĭs.

Исторически в III склонении объединились два типа основ:

- на согласный звук; - на гласный -ĭ.

В зависимости от исторической основы в III скл. выделяют три типа склонения:

1) согласный у имѐн с основой на согласный звук; 2) гласный у имѐн с основой на ;

3) смешанный тип, образовавшийся в результате смешения основ на согласный и основ на .

2.III согласное склонение: основы, дающие сигматический номинатив.

Ктретьему согласному склонению относятся имена трех родов, имеющие в Gen.sg. на один слог больше, чем в Nom.sg. Такие слова называются неравносложными.

Основа у имен III согласного склонения оканчивается на согласный звук, которому предшествует гласный.

Морфологически в третьем согласном склонении выделяют два типа Nominativus singularis:

1) сигматический номинатив;

2) номинатив с нулевым окончанием.

104

К числу основ, дающих сигматический

номинатив,

относятся следующие:

 

1)основы на -c-, -g- : pax, pacis (f); lex, legis (f)

2)основы на -t, -d: aetas, aetatis (f); palus, paludis (f)

Склонение существительных согласного типа

Основа + Падежные окончания

Падежные окончания III согласного склонения

 

Числа

 

singularis

 

 

pluralis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Род

 

m, f

 

n

 

m, f

 

n

 

 

Падежи

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nom., Voc.

 

нулевое

 

нулевое

 

-ēs

 

 

 

 

 

 

 

окончание

 

окончание

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

или -s

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gen.

 

 

-ĭs

 

-ĭs

 

-um

 

-um

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dat.

 

 

 

 

-ĭbŭs

 

-ĭbŭs

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Acc.

 

 

-em

 

нулевое

 

-ēs

 

 

 

 

 

 

 

 

 

окончание

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Abl.

 

 

 

 

-ĭbŭs

 

-ĭbŭs

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Образец склонения

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

N.,V.

 

pax

paces

 

 

aetas

aetates

 

 

Gen.

 

pacis

pacum

 

 

aetatis

aetatum

 

 

Dat.

 

paci

pacibus

 

 

aetati

aetatibus

 

 

Acc.

 

pacem

paces

 

 

aetatem

aetates

 

 

Abl.

 

pace

pacibus

 

 

aetate

aetatibus

 

У п р а ж н е н и е 1. Образуйте форму Nom.sg. существительных по форме Gen.sg.:

a) lucis, pacis, vocis, regis, legis, frugis;

105

b) pietatis, aetatis, veritatis, laudis,

civitatis,

fraudis,

libertatis, vertutis

 

 

У п р а ж н е н и е 2. Выберете из перечня указанные падежные формы существительных:

a)Gen.sg.: luce, lucum, luci, lucibus, lucis;

b)Gen.pl.: duces, duce, duci, ducum, ducis;

c)Acc.sg.: libertas, liberte, libertes, libertem, libertis;

d)Acc.pl.: aetatis, aetatem, aetatum, aetatibus, aetates;

e)Nom.sg.: lege, legem, legibus, leges, lex;

f)Dat.sg.: regis, rex, reges, regum, rege;

g)Abl.pl.: frugis, frugem, frugum, frux, frugibus.

У п р а ж н е н и е 3. Определите род, падеж, число

следующих словосочетаний:

 

1

2

iste rex clarus

illa aetas aurea

istius recis clari

illius aetatis aureae

istis recibus claris

illa aetate aureā

isti reci claro

illarum aetatum aurearum

3

4

ille pax aeternus

ea varietas magna

illi paci aeterno

ejus varietatis magnae

illius pacis aeterni

eis varietatibus magnis

illum pacem aeternum

ea varietate magna

Уп р а ж н е н и е 4. Просклоняйте:

a)lex, legis; frux, frugis; pax, pacis;

b)libertas, libertatis; pietas, pietatis; virtus, virtutis

c)lex dura; civitas Romana; frux magna.

Те к с т ы

106

1.Legibus servire debemus. 2. Patientia virtus magns est.

3.Leges Romanorum et Graecorum severae erant. 4. Milites nostri labores magnas patienter agunt. 5. Sine legibus nulla est civitas. 6. Primo reges populum Romanum regebant. 7. Virtus ducum et militum victoriam praebet. 8. In Europa multae civitates sunt. 9. Milites nostri semper pro patria pugnant. 10. Conservate virtutem magnam in animo. 11. Plato poetas duces sapientiae vocabat. 12. Civitati cum civitate semper concordia esse debet. 13. Dura lex, sed lex. 14. Fiat lux. 15. Vox populi – vox veritatis. 16. Si vis pacem, para bellum. 17. Vox audita perit, littera scripta manet.

СЛОВАРЬ-МИНИМУМ

abeo, abire 4 – уходить aeneus, a, um – бронзовый,

медный aestus, us m – лето aetas, ātis f – век

aeternus, a, um – вечный argenteus, а, um –

серебряный

arma, orum n pl. – оружие aureus, a, um – золотой autumnus, i m – осень civitas, atis f – государство,

гражданство

colo, colere 3 – почитать dux, ducis m, f – вождь,

полководец

ferreus, а, um – железный fraus, fraudis f – обман frux, frugis f – плод

lux, lucis f – свет miles, itis m – воин nondum – еще не pax, pacis f – мир per se – само по себе

pietas, atis f – благочестие pudor, oris m – стыд,

совестливость

poena, ae f – наказание postea впоследствии puto, putare 1 – думать,

полагать quamquam – хотя quattuor четыре raptum, i n – грабеж rectum, i n – добро,

справедливость

relinquo, relinquere 3 – оставлять,

покидать

rex, regis m – царь saevus, a, um – свирепый

107

fugio, fugere 3 – бежать;

убегать, избегать genus, eris n – род gero, gerere 3 – вести hiems, mis f – зима

hospes, itis с – приезжий;

гостеприимец, хозяин insidiae, arum f pl. – засада,

козни

ita – так, таким образом iustitia, ae f – правосудие,

справедливость

laus, laudis f – хвала, слава lex, legis f – закон

lībertas, ātis f – свобода

sceleratus, а, um – преступный scelus, eris n – преступление socer, eri m – тесть; свекор spatium, i n – промежуток времени

succedo, succedere 3 –

приходить на смену tamen – однако, но, все же tellus, uris f – земля

tutus, a, um – безопасный;

находящийся в безопасности ver, veris n – весна

varietas, atis f – разнообразие virtus, utis f – мужество,

храбрость

vox, vocis f – голос

108

Д о м а ш н е е з а д а н и е

1. Определите род, падеж и число словосочетаний:

ista lex dura

ille dux saevus

isti legi durae

illorum ducum saevorum

istis legibus duris

illos duces saevos

istas leges duras

illis ducibus saevis

2.Просклоняйте:

a)fraus, fraudis; hospes, hospitis; dux, ducis;

b)aetas nostra; pax aeterna; frux bona.

3.Переведите на русский язык:

DE AETATIBUS

Publius Ovidius Naso in libro primo Metamorphoseon de quattuor aetatibus narrat. Aetate aurea pax aeterna atque libertas in terris erat. Nondum reges bella gerebant, nondum milites a ducibus ad arma vocabantur. Quamquam populus sine legibus vivebat et poena aberat, homines tamen rectum et virtutem colebant. Tellus fruges per se dabat. Ver aeternum erat. Ita homines temporibus Saturni vivebant.

Postea sub Iove mundus erat. Rex hominum deumque annum in quattuor spatia – hiemem, ver, aestum et autumnum — dividit. Ea aetas argentea a poeta vocatur. Post illam aetas aenea succedit

— saeva, non tamen scelerata. Suam aetatem Ovidius ferream putabat. Ex rapto vivitur, non hospes ab hospite tutus est, non socer a genero. Pudor fugit, fraudes insidiaeque ei succedunt. Pietas scelere vincitur et iustitia terras relinquit.

109

Урок 10.

III согласное склонение: основы,

дающие aсигматический номинатив.

 

IIIсмешанное склонение.

1.III согласное склонение: основы, дающие aсигматический номинатив

К числу основ, дающих асигматический номинатив (или номинатив с нулевым окончанием), относятся следующие:

1)основы на -l, -r : consul, consulis (m); orator, oratōris (m)

2)основы на -n :

a) nomen, nominis (n); flumen, fluminis (n) ;

NB ! В косвенных падежах ĕ > ĭ в срединном открытом слоге;

б) ratio, ratiōnis (f); leo, leōnis (m)

NB! В словах м. и ж.р. в Nom.sg. конечный согласный основы отпадает.

NB! В словах homo, hominis (m); virgo, virginis (f); multitudo, multitudinis (f) в основе чередуются гласные o / i

3)основы на -s:

a)mos, moris (m), flos, floris (m)

NB! В косвенных падежах s > r;

б) tempus, temporis (n); opus, operis (n)

NB! В конечном закрытом слоге o > u в Nom.sg.; в косвенных падежах s > r.

Образец склонения

110

Соседние файлы в папке из электронной библиотеки