Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Скачиваний:
3
Добавлен:
20.04.2023
Размер:
2.21 Mб
Скачать

mane – утром

лица

maneo, ēre 2 – оставаться

mano, āre 1 – течь

 

 

 

 

 

NB!

Ob eam rem – поэтому.

 

 

Quā re = quare – почему, поэтому.

 

 

Res secundae – счастье.

 

 

Res adversae – несчастье.

 

 

Res gestae – подвиги.

 

 

 

Д о м а ш н е е з а д а н и е

1. Определите тип склонения существительных по

словарным формам:

 

 

 

 

legatus, i

m

opus, eris

n

humus, i f

 

salus, ūtis

f

populus, i

m

vultus, us

m

locus, i m

virtus, ūtis

f

palus, udis

f

lacus, us

f

populus, i

f, m

mundus, i

m

impulsus, us m

vulnus, eris n

cursus, us

m

2. Определите падеж и число словосочетаний, переведите каждую форму на русский язык:

1) status praeteritus; statui praeterito; statu praeterito;

2) modus alter; modus alterius; modui altero; modum alterum;

3) vultus tuus, vultum, tuum, vulti tuo; vultus tui, vultu tuo; 4) quies magna; quiei magnae; quie magnā; quiem magnam.

3. Просклоняйте:

Lacus profunda ; portĭcus alta ; dies felix.

4. Переведите на русский язык:

Domus Romāna

131

Domicilia Romāna aliter aedificabantur, quam moderna.

Domus multōrum Romanōrum parvae erant. Roma antīqua non multas pulchras domos habēbat ante aetātem imperatōris Nerōnis. Divites Romāni non in urbe, sed in oppidis Romae finitimis et in oppidis ad mare sitis pulchras domos et villas habēre malēbant. In media parte domus Romāna atrium erat, quod cubiculis aliisque cellis parvis et angustis circumdabātur. Tectum atrii apertum erat et omnes aedes luce istā illustrabantur. In medio atrii impluvium erat, quod aquam imbrium per foramen de tecto manantem colligēbat. In atrio olim focus erat, quo familia conveniēbat atque pater familias mane amīcos et clientes salutābat. Simulācra deōrum et imagines avōrum clarōrum atrium ornabant. Porticus amplae et fontes atria multārum domuum divitum ornābant. Aedes, ubi Romani cena habebant, triclinium nominabātur. Ille atque pulchre ornatum erat.

In muris picturae variae cum floribus, fructibus et simulacra deōrum erant.

Урок 13. Времена системы перфекта.

Perfectum. Plusquamperfectum. Futurum II.

Активный залог.

Времена системы перфекта

Cистема перфекта включает следующие времена:

Perfectum, Plusquamperfectum, Futurum II (secundum).

Соотношение времен системы инфекта и перфекта может быть представлено следующей схемой:

Система

132

инфекта

Imperfectum

Praesens

Futūrum I

 

 

 

 

Система

 

 

 

перфекта

Plusquamperfectum

 

Futūrum II

 

Perfectum

 

 

 

 

 

 

Значение времен системы перфекта:

1)обозначают действие в его завершенности;

2)кроме абсолютного значения времена системы перфекта имеют относительное значение:

Perfectum может выражать предшествование к

Praesens:

Dixi = Я сказал.

Exēgi monumentum = Я воздвиг памятник.

Plusquamperfectum употребляется обычно в придаточных предложениях, если в главном стоит

Perfectum или Imperfectum:

Senatōres Romāni Ciceronem consulem patrem patriae nominavērunt postquam civitatem Romānam servāvit, = Римские сенаторы назвали (провозгласили) консула Цицерона отцом отечества после того, как он спас римское государство.

Futurum II употребляется в придаточных предложениях, если в главном стоит Futurum I:

Respondēbo tibi, sed non ante, quam tu ipse mihi respondĕris = Я отвечу тебе, но не раньше, чем ты сам напишешь мне письмо (ответишь).

NB! Все глаголы, независимо от типов спряжения во временах системы перфекта спрягаются одинаково.

133

Формы

действительного

залога

времен перфекта образуются с и н т е т и ч е с к и м

путем: с

помощью суффиксов и флексий, присоединяемых к основе перфекта.

Правила образования основы перфекта:

1)основы на -vi-

глаголы I и IV спр.: ornāre – ornāvi; audīre – audivi; некоторые глаголы III спр.: quaerere – quaesivi;

2)основы на -ui-

большинство глаголов II спр.: habēre – habui; docēre – docui;

studēre – studui; monēre – monui;

3)основы на -si-

глагол IV спр. sentīre

глаголы III спр. с согласными c, g, t, d, b

NB! Ассимиляция согласных:

c, g + si = xi ducere – duxi ; regere – rexi ;

t, d + si = ssi

sentīre – sensi ; cedere – cessi ;

b + si = psi

scribere – scripsi ;

4)удлинение корневого гласного:

некоторые глаголы II, III и IV спр.: vidēre – vīdi; movēre – mōvi ; legere – lēgi ; venīre – vēni;

5)чередование корневого гласного: ǎ > ē

глаголы III спр.:

agĕre – ēgi; capere – cēpi; facere – fēci; jacere – jēci;

6)удвоение начального согласного основы: do – dĕdi; mordĕre – momordī;

curro – cucurrī

7)перфект с простейшей основой:

statuo – statui ; verto – verti.

134

NB ! Формы перфекта неправильных глаголов:

sum – fui

 

eo – ii

adsum – adfui /

volo – volui

fero – tuli

affui

nolo – nolui

confero – contŭli

prosum – profui

malo – malui

edo – edi

possum – potui

 

 

 

 

 

О б р а з о в а н и е ф о р м а к т и в н о г о з а л о г а

 

 

 

Perfectum ind. actīvi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-i

-ĭmus

 

 

 

 

Основа перфекта +

-ĭsti

-istis

 

 

 

 

 

 

 

-it

-ērunt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Образец спряжения

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ornāre

 

facere

 

 

vidēre

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ornāvi

ornāvĭmus

 

feci

fecĭmus

 

vīdi

 

vīdĭmus

ornāvĭsti

ornāvĭstis

 

fecĭsti

fecĭstis

 

vīdĭsti

 

vīdĭstis

ornāvit

ornāvērunt

 

fecit

fecērunt

 

vīdit

 

vīdērunt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Уп р а ж н е н и е 1 . Выберете из перечня указанные формы глаголов:

1 л. ед.ч.: cantavit, cantavi, cantāvisti, cantāvero, cantaveram; 2 л. ед.ч.: dedisti, dedimus, dedērunt, dederas, dederis, dedistis;

3 л. ед.ч.: studui, studuisti, studuit, studuerant, studuerit, studueris; 1 л. мн.ч.: duxi, duxistis, duxerimus, duxeratis, duxerant, duxeramus;

2 л. мн.ч.: servivisti, serviveras, serviveris, servivis, serviveritis;

3 л. мн.ч.: finivisti, finīverunt, finīvit, finiverat, finiverit, finiverint.

Уп р а ж н е н и е 2 . Проспрягайте в Perfectum ind. Activi: appello, appellāvi, appellātum, appellāre 1 – называть

struo, struxi, structum, ere 3 – строить

135

deleo, delēvi, delētum, delēre 2 – разрушать restituo, restitui, restitūtum, restituere 3 – восстанавливать promitto, promissi, promissum, promittere 3 – обещать

Plusquamperfectum ind. activi

 

 

-m

-mus

Основа перфекта +

ĕrā +

-s

-tis

 

 

-t

-nt

 

 

 

 

Образец спряжения

ornāre

facere

vidēre

 

 

 

 

 

 

ornavĕram

ornaverāmus

feceram

fecerāmus

vidĕram

viderāmus

ornavĕras

ornaverātis

feceras

fecerātis

vidĕras

viderātis

ornavĕrat

ornavĕrat

fecerat

fecerant

vidĕrat

vidĕrant

 

 

 

 

 

 

У п р а ж н е н и е 3 . Проспрягайте в Plusquamprf. ind. activi:

appello, appellāvi, appellātum, appellāre 1 struo, struxi, structum, ere 3

deleo, delēvi, delētum, delēre 2 restituo, restitui, restitūtum, restituere 3

promitto, promissi, promissum, promittere 3

Futurum II ind. actīvi

 

 

-o

-mus

Основа перфекта +

ĕr(ĭ) +

-s

-tis

 

 

-t

-nt

 

 

 

 

Образец спряжения

 

ornāre

facere

 

vidēre

 

 

 

 

 

 

ornavĕro

ornaverĭmus

fecĕro

fecerĭmus

vidēro

viderĭmus

ornavĕris

ornaverĭtis

fecĕris

fecerĭtis

vidĕris

viderĭtis

ornavĕrit

ornavĕrint

fecĕrit

fecĕrint

vidĕrit

vidĕrint

 

 

 

 

 

 

136

У п р а ж н е н и е 4 . Проспрягайте в Futurum II ind. Activi:

appello, appellāvi, appellātum, appellāre 1 struo, struxi, structum, ere 3

deleo, delēvi, delētum, delēre 2 restituo, restitui, restitūtum, restituere 3

promitto, promissi, promissum, promittere 3

Спряжение глагола sum, fui, -, esse

во временах системы перфекта

Plusquamperfectum

 

 

Perfectum

 

Futurum II

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

fuĕram

fuerāmus

 

fui

 

fuĭmus

 

furo

fuerĭmus

fuĕras

fuerātis

 

fuĭsti

fuĭstis

 

fuĕris

fuerĭtis

fuĕrat

fuĕrant

 

fuit

fuērunt

 

fuĕrit

fuĕrint

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Спряжение глагола

 

 

 

possum, potui, -, posse

 

 

 

во временах системы перфекта

 

 

 

 

 

 

Plusquamperfectum

 

Perfectum

 

Futurum II

 

 

 

 

 

 

 

potuĕra

potuerāmu

potui

potuĭmu

 

potuer

potuerĭmu

m

s

potuĭst

s

 

o

s

potuĕras

potuerātis

i

 

potuĭstis

 

potuĕri

potuerĭtis

potuĕrat

potuĕrant

potuit

potuēru

 

s

potuĕrint

 

 

 

 

 

nt

 

potuĕri

 

 

 

 

 

 

 

 

 

t

 

 

 

 

 

 

 

У п р а ж н е н и е

5 .

Определите

форму

времени

следующих глаголов:

Es, sumus, eram, fuimus, fuerant, fuerimus; absum, absumus, aberam, afui, afuisti, afuerint; possum, poteram, potuerint, potuisti, potuerat; adsumus, aderamus, aderunt, adfuimus, adfuerātis, adfuerint.

137

У п р а ж н е н и е

6 . Выберете

из

перечня

указанные формы глаголов:

 

 

1)Imperfectum ind.act : accusat, accusabit, accusavit, accusabat ;

2)Futurum I ind.act.: mittit, missit, mittebat, misserat, mittet.

3)Perf.ind.act.: datis, dedisti, dabuntur, dederat, dabunt, dederint ;

4)Plusquamp.ind.act.: struunt, struxisti, struebant, struxerit, struxi ;

5)Futurum II ind.act. : ago, egero, egisti, agebam, egeram, agam;

Уп р а ж н е н и е 7 . Проспрягайте глаголы во временах системы перфекта в активном залоге:

appello, appellāvi, appellātum, āre 1 – называть aedifico, aedificāvi, aedificatum, āre 1 – строить struo, struxi, structum, ere 3 – строить

deleo, delēvi, delētum, delēre 2 – разрушать

restituo, restitui, restitūtum, restituere 3 – восстанавливать promitto, promissi, promissum, promittere 3 – обещать ago,egi, actum, ere 3 – делать

facio, feci, factum, ere 3 – делать

Уп р а ж н е н и е 8 . Переведите на русский язык:

1.Veritatem mihi dixit. 2. Fecĭmus, quod voluistis. 3. Socrātes, dum vixit, juvenis docuit. 4. Apelles pinxit Alexandrum Magnum fulmen tenentem. 5. Pythagŏras, dum fama est, primus se philosophum appelāvit. 6. Ad me vinīre promiseras, sed non venisti. 6. 7. Themistocles muros Athenārum restituit, quos Persae delevērant. 8. Horatio Coclĭti, qui Romam servavĕrat, Romāni grati propter audaciam ejus aeneam statuam collocavērunt. 9. Epistulam, quam scripsi, mittam patri. 10. Ascanius, filius Aenēae, Albam Longam condĭdit. 11. Medici antīqui multa de morbis scripsērunt. 12. Sine virtutibus nihil facere potuerimus. 12. Respondēbo tibi, sed non ante, quam tu ipse mihi responderis. 13. Democritus, cui pater ingentes divitias reliquerat, omne fere patrimonium suum civĭbus donāvit. Sine libertāte haec facĕre non potuĕrant. 14. Reliquias theātri, quod Augustus in Romā aedificavĕrat, hodie quoque

138

spectāmus. 15. Veni, vidi, vici (Caesar). 16. Fuit Troja!

(Vergilius.). 17. Feci, quod potui. 18. Dixi et animam levāvi. 19. Heri affuistis; hodie adestis; cras aberitis. 20. Nil sine magno vita labōre dedit mortalibus (Horatius).

СЛОВАРЬ-МИНИМУМ

absum, afui, -, abesse – не быть accipio, ere 3 – получать accuso, āre 1 – обвинять aedifico, āre 1 – строить aeneus, a, um – бронзовый ala, ae f – крыло

amplissima – огромный anima, ae f – душа appelo, āre 1 – называть arma, orum n, pl – доспехи

artifex, icis m – мастер, творец artificiōse – искусно, мастерски atque – а, также

audacia, ae f – храбрость avolo, āre 1 – улетать casu – случайно

cepit collŏco, āre 1 – беседовать colloco, āre 1 – ставить,

воздвигать cras – завтра

decido, cedi, cisum, ere 3 –

заканчивать, завершать deleo, ēre 2 – разрушать,

уничтожать

divitia, ae f – богатство doceo, docui, ere 2 – обучать dolum, i n – хитрость egregius, a, um – опытный,

include, si, sum 3 – запирать ingens, entis – огромный itaque – поэтому

jussu – по приказу

labor, ōris m – труд, работа levo, āre 1 – облегчать mare, is n – море

migro, āre 1 – переселяться minister, tri m – слуга mirandus, a, um –

изумительный

mitto, misi, missum, ere 3 –

посылать

mons, montis f – гора mors, mortis f – смерть mortalis, e – смертный murus, i m – стена nam – ведь

neco, āre 1 – убивать nil = nihil – ничто

obses, ides m – заложник pater, tris m – отец penna, ae f – перо

pervēniо, īre 4 – достигать pingo, nxi, ctum, ere 3 – рисовать postea – потом, затем

promitto, ere 3 – обещать propter – из-за, вследствие

139

искусный

erudio, īre 4 – воспитывать etiam – также, даже

excogito, āre 1 – выдумывать fama, ae f – молва

fugio, ere 3 – бежать fulmen, inis n – молния

gratus, a, um – благодарный heri – вчера

hodie – сегодня ignis, is m – огонь

imago, inis f – изображение incautus, a, um – неосторожный

quattuor – четыре

remigro, āre 1 – возвращаться respondeo, ēre 2 – отвечать restituo, ere 3 – восстанавливать retineo, ui, tentum, ēre 2 –

удерживать

satelles, itis m – спутник scribe, psi, ptum, ere 3 – писать scutum, i n – щит

servo, āre 1 – спасать

veritas, ātis f – истина, правда venēnum, i n – яд

virtus, ūtis f – мужество volo, volui, velle – хотеть

Aenēas, ae m – Эней, Троянский царевич

Alba Longa – Альба Лонга, древнейший город Лация Apelles, is m – Апеллéс, древнегреческий живописец Ascanius – Асканий, сын Энея

Daedalus – Дедал, строитель критского Лабиринта Democrшtus – Демокрит, древнегореческий философ Horatius Coclĭtus – Горáций Кóклес, римский герой Icarus – Икар, сын Дедала

Mīnōs, ois m – Минос, царь Крита

Д о м а ш н е е з а д а н и е

1. Определите формы времени следующих глаголов:

a)possum, potui, poterat, poterit, potuit, potuerat, potuerit;

140

Соседние файлы в папке из электронной библиотеки