Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Скачиваний:
3
Добавлен:
20.04.2023
Размер:
2.21 Mб
Скачать

Gradus positīvus

Gradus comparatīvus

Gradus suparlatīvus

 

 

 

bonus, a, um

melior, elius

optimus, a, um

malus, a, um

pejor, pejus

pessimus, a, um

magnus, a, um

major, majus

maximus, um

parvus, a, um

minor, minus

minimus, a, um

multi, ae, a

plures, plurimi

plurimi

 

 

 

Уп р а ж н е н и е 3 . Переведите на русский язык:

1.Domus bona. 2. Domus melior. 4. Domus optima. 3. Domus pessima. 4. Amphora magna. 5. Amphora major. 6. Amphora maxima. 7. Urna parva. 8. Urna minor. 9. Urna minima. 10. Vas bonum. 11. Vas pejus. 12. Vasa pessima. 6. Vasa multa. 7. Vasa plurimi.

NB!

Описательные формы степеней сравнения

У прилагательных I-II склонения, имеющих в положительной степени окончания -ius, -eus, -uus, формы степеней сравнения образуются с помощью наречий magis и maxime:

locus magis idoneus – более удобное место locus maxime idoneus – самое удобное место ripa magis ardua – более крутой берег

ripa magis ardua – самый крутой берег

Gradus positīvus

Gradus comparatīvus

Gradus suparlatīvus

 

 

 

idoneus, a, um

magis idoneus, a, um

maxime idoneus, a, um

удобный

 

 

arduus, a, um

magis arduus, a, um

maxime arduus, a, um

крутой

 

 

dubius, a, um

magis dubius, a, um

maxime dubius, a, um

сомнительный

 

 

ambiguus, a, um

magis ambiguus, a, um

maxime ambiguus, a, um

двойственный

 

 

 

 

 

 

161

 

necessarius, a, um

magis necessarius, a,

maxime necessarius, a,

необходимый

um

um

 

 

 

Уп р а ж н е н и е 3 . Переведите на русский язык:

1.Domus idonea. 2. Domus magis idonea. 3. Domus maxime idonea. 4. Gloria dubia. 5. Sententia dubia. 6. Sententiae maxime dubiae. 7. Verba ambigua. 8. Dicta magis ambigua. 9. Oracula maxime ambigua. 10. Res mihi necessaria. 11. Opus tibi magis necessarium. 12. Opera nobis maxime necessaria.

2.Синтаксис падежей при степенях сравнения

В латинском языке при сравнительной степени возможны две конструкции:

а) с союзом quem (чем):

Argentum vilius est quam aurum.

Серебро дешевле, чем золото.

б) бессоюзная конструкция с Ablativus comparationis:

Argentum vilius est aurо.

Серебро дешевле золота.

NB! При превосходной степени обычно употребляется Genetivus partitivus (родительный разделительный):

Optimus amicōrum meōrum.

Лучший из моих друзей.

Sculptōrum omnium notissĭmus.

Самый известный из скульпторов.

Уп р а ж н е н и е 4 . Переведите на русский язык:

1.Nihil est veritātis luce dulcius. 2. Nihil turpi turpius. 3.

Nihil est melius homini, quam sapientia. 4. Latium est minor, quam Etruria. 5. Etruria major est Latio. 6. Saepe nihil est homini inimicius, quam sibi ipse. 7. Omnium gentium, quae Galliam incolebant, fortissimi erant Belgae.

У п р а ж н е н и е 5 .

Преобразуйте предложения по

образцу.

 

 

162

Ferrum vilius est quam argentum. > Ferrum vilius est argento. Aurum carius est quam argentum. > ?

Aqua levior est quam ferrum. > ? Ferrum gravior est quam aqua. > ? Terra major est quam luna. > ? Terra minor est quam sol. > ?

Istud flumen velocior est quam illud. > ?

3. Наречие (Adverbium)

В латинском языке имеется две категории наречий:

1) Самостоятельные наречия:

 

bene – хорошо

ibi – там

olim – когда-то

male – плохо

ubi – где

fere – почти

semper –всегда

saepe – часто

 

2) Наречия, образованные от прилагательных

а)

с помощью

суффикса е (о) от прилагательных I-II

склонения:

 

 

 

malus = плохой →

male = плохо

 

tener = нежный →

tene = нежно

 

citus = быстрый →

cito = быстро

 

rarus, a, um = редкий →

raro = редко

б)

с помощью

суффикса -iter- от прилагательных III

склонения:

 

 

 

acer острый

acriter = остро

 

felix счастливый

feliciter = счастливо

в) с помощью суффикса еr от прилагательных III

склонения с основой на nt:

sapiens (основа sapient) → sapienter = мудро.

163

NB!

В функции наречия употребляется форма Acc. или

Abl. ряда существительных и прилагательных ср.р.:

partim = отчасти

facile = легко

multum = много

casu = случайно

primum = сперва, сначала,

merito = заслуженно

впервые, во-первых

multo = намного

NB!

Образование степеней сравнения наречий

Gradus positīvus

Gradus comparatīvus

Gradus suparlatīvus

 

 

 

 

основа + ius

issim

 

основа + rim + e

 

 

 

 

lim

 

 

 

cito

citius

citissime

sapienter

sapientius

sapientissime

feliciter

felicius

felicissime

forte

forties

fortissimo

pulchre

pulchrius

pulcherrime

 

 

 

Уп р а ж н е н и е 6 . Определите, к какой части речи (к прилагательным или наречиям) относятся подчеркнутые слова. Переведите предложения на русский язык:

1.Breve est tempus vitae. 2. Homo ille vitam suam breviter nobis narravit. 3. Non vivere bonum est, sed bene vivere. 4. Dulce est pro patriā mori. 5. Carmen id dulcius omnium mihi est. 6. Facile fabulam istam scripsi. 7. Negotium istius facile est.

Уп р а ж н е н и е 7 . Переведите на русский язык:

1.Litterārum radices amarae sunt, fructus – jucundiōres. 2. Veterrima vina non semper sunt suavissima. 3. Litterārum studium utilissimum est. 4. Dies magis idonei sunt ad laborem, quam noctes.

164

5. Res maxime necessariae non sunt rarae. 6. Vita rustica et honestissĭma et suavissĭma existimātur. 7. Homĭnes amplius ocŭlis quam aurĭbus credunt. 8. Nullus est locus domestica sede jucundior.

(Cicero). 9. Romāni un theātro clamābant : « Pulchre, recte, bene ! » 10. Optimum et pessimum in homine est lingua. 11.

Raro senex mutat sententiam. 12. Honōres mutant mores, sed raro un meliōres. 13. Hodie mihi, cras tibi. 14. Hodie Caesar, cras nihil. 15. Imperāre sibi maximum imperium. 16. Plenus venter non studet libenter. 17. Domus propria, domus optima.

СЛОВАРЬ-МИНИМУМ

admodum – очень, весьма aedificium, i n – здание amarus, a, um – горький ambiguus, a, um – загадочный,

двусмысленный amplus, a, um – полный

angustus, a, um – тесный, узкий arx, arcis m – крепость,

кремль

auris, is f – ухо, слух

celeber, bra, brum – известный collis, is m – холм

cras – завтра

dissimilis, e – различный dives, itis – богатый domesticus, a, um – домашний dubius, a, um – сомнительный dulcis, e – нежный

exeo, exire – выходить existimo, are 1 – считать florens, entis – цветущий hodie – сегодня

honestus, a, um – честный

medius, a, um – средний mos, moris m – нрав, обычай muto, are 1 – менять necessariгus, a, um – нужный nox, noctis f – ночь

ora, ae f – побережье plenus, a, um – полный parvus, a, um – маленький

proprius, a, um – собственный radix , icis f – корень

rarus, a, um – редкий rectus, a, um – верный res, rei f – вещь

rusticus, a, um – деревенский saepe – часто

sapientia, ae f – мудрость sedes, is f – место жительства senex, senis m – старик sententia, ae f – изречение septemgemina Roma –

семихóлмный Рим similis, e – похожий suāvis, e – приятный

165

honor, oris m – честь, почесть humilis, e – низкий, незнатный idoneus, a, um – удобный imperium, i n – власть inimīcus, a, um – враждебный jucundus, a, u – приятный juxta (+Acc) – возле, рядом latus, a, um – широкий

libenter – охотно longus, a, um – длинный

tamen – однако, же templum, i n – храм turpe, is n – стыд, позор

turpis, e – позорный, постыдный utilis, e – полезный

velox, ōcis – быстрый venter, tris m – живот

vetus, veteris – древний, старый vinum, i n – вино

NB! Ob eam rem – поэтому.

Quā re = quare – почему, поэтому.

Res secundae – счастье.

Res adversae – несчастье.

Res gestae – подвиги.

Scriptor rerum – историк.

Д о м а ш н е е з а д а н и е

1. Выберете из перечня указанные формы степеней сравнения прилагательных:

Gradus positivus: honestior ; honestissimus ; honestus ; honestiius, honesta ; honestissimum ; honestum ; honestissima ;

Gradus comparativus: rarus ; rarissimus ; rarior ; rara ; rarum ; rarissimum ; rarius ; rarissima ;

Gradus superlativus: humilis; humilior; humillimus; humilius; humillima, humile; humillimum.

2. Просклоняйте:

Statua pulchra; statua pulchrior; statua pulcherrima; domus felix; domus felicior; domus felicissima; aedificium altum; aedificium altius; aedificium altissimum.

166

3. Преобразуйте предложения по образцу. Переведите оба предложения на русский язык:

Cetus major est quam delphīnus. > Cetus major est delphīno. Sol major est quam terra. > ?

Aquila velocior est quam hirundo. > ? Amphora mea amplior est quam tua. > ? Locus iste magis idoneus est quam ille. > ? Porticus ille altior est quam iste. > ?

4. Переведите на русский язык:

De Romā antīquā

Omnium urbium Italiae clarissima et florentissima Roma est.

Roma veterrima urbs Italiae putātur; coloniae autem Graecōrum, in orā Italiae sitae, vetustiōres sunt. Primo oppidum Romanōrum colle Palatīno solo finiebātur, postea tamen urbs in vicinos colles exibat, ob eam rem Roma nomen septemgemina accepit.

Initio Roma admodum parva erat, vias habēbat angustissimas, domicilia humillima, aedificia autem publica ampliōra et ornatiōra erant. In Capitolio, arce Romana, Jovi Optimo et Maximo templum celeberrimum temporibus rei publicae aedificātum est. Monumenta notissima temporibus regum Campus Martii, Circus Maximus,

Aqua Appia, Via Appia, Cloaca Maxima existimāntur. Principum temporibus urbs dissimillima erat vetustiōri; vias latissimas, domos ornatissimas, fora amplissima habēbat. Augustus Romā mediā novam curiam, novas aedes, Theatrum Pompeii et multa alia monumenta aedificavit. Juxta tamen luxuriōsas domos Romanōrum divitum miserrimae tabernae pauperum habebantur.

Multis verbis laudabilis Roma ornata erat. Horatius, poēta clarissimus, in Carminis suis contendit nihil majus Urbe Roma vidēre posse. Roma atque caput mundi et urbs aeterna saepe appellatur.

167

Урок 17. Числительные.

1. Разряды числительных

Латинские числительные делятся на следующие разряды:

количественные (numeralia cardinalia); порядковые (numeralia ordinalia);

разделительные (numeralia distributīva);

числительные-наречия (numeralia adverbia).

Количественные и порядковые числительные

Римские

Арабские

Количественные

Порядковые

цифры

цифры

 

 

 

 

 

 

I

1

unus, a,um

primus, a, um

II

2

duo, ae, o

secundus, alter

III

3

tres, tria

tertius

IV

4

quattuor

quartus

V

5

quinque

quintus

VI

6

sex

sextus

VII

7

septem

septĭmus

VIII

8

octobre

octāvus

IX

9

novem

nonus

 

 

 

 

 

 

168

 

X

10

decem

decĭmus

XI

11

undĕcim

undecĭmus

XII

12

doudēcim

duodecĭmus

XIII

13

tredeĕcim

tertius decĭmus

XIV

14

quattuordĕcim

quartus decĭmus

XV

15

quindĕcim

quintus decĭmus

XVI

16

sedĕcim

sextus decĭmus

XVII

17

septendĕcim

septĭmus decĭmus

XVIII

18

duodeviginti

duodevicesĭmus

XIX

19

undeviginti

undevicesĭmus

XX

20

viginti

vicesĭmus

XXI

21

viginti unus

primus et vicesĭmus

 

 

(unus et viginti)

(vicesĭmus primus)

XXII

22

viginti duo

alter et vicesĭmus

 

 

(duo et viginti)

(vicesĭmus alter)

XXIX

29

undetriginta

undetricesĭmus

XXX

30

triginta

tricesĭmus

XL

40

quadraginta

quadragesĭmus

L

50

quinquaginta

quinquagesĭmus

LX

60

sexaginta

sexagesĭmus

LXX

70

septuaginta

septuagesĭmus

LXXX

80

octoginta

octogesĭmus

XC

90

nonaginta

nonagesĭmus

C

100

centum

centesĭmus

CI

101

centum (et) unus

centesĭmus (et) primus

CC

200

ducenti, ae, a

ducentesĭmus

CCC

300

tricenti, ae, a

trecentesĭmus

CD

400

quadringenti, ae, a

quadringentesĭmus

D

500

quingenti, ae, a

quingentesĭmus

DC

600

siscenti, ae, a

sescentesĭmus

DCC

700

septingenti, ae, a

septingentesĭmus

DCCC

800

octingenti, ae, a

octingentesĭmus

CM

900

nongenti, ae, a

nongentesĭmus

M

1000

mille

millesĭmus

MM

2000

duo milia

bis millesĭmus

 

 

 

 

 

 

169

 

MMM

3000

tria milia

ter millesĭmus

 

 

 

 

Разделительные числительные и числительные-наречия

Разделительные

Числительные-наречия

 

 

singuili, ae, a = по одному, по

semel = однажды

одной

bis = дважды

bini, ae, a = по два, по две

ter = трижды

terni (trini), ae, a = по три

quater = четырежды

quaterni, ae, a = по четыре

quinquies = пятикратно

quini, ae, a = по пяти

decies = десятикратно

deni, ae, a = по десяти

centies = стократно, сто раз

centeni, ae, a = по сто

milies = тысячекратно

singula milia = по одной тысяче

 

 

 

У п р а ж н е н и е 1. Определите тип числительных:

Unus, primus, singuli, semel; secundus, bis, bini; tres, ter, tertius, terni; quinque, quini, quintus, quinquies ; octo, octavus; deni, decies, decem, decimus ; viginti, vicessimus ; centem, centies, centeni, centesimus; mille, milia, millesimus.

Уп р а ж н е н и е 2 . Переведите на русский язык:

a)unus fructus, duo consŭles, tria monumenta, quinque sensus, sex sciptōres, novem urbum, septem reges, triginta victoriae, sexaginta gradus, nonaginta et octo anni, ducenta aedificia, mille libri;

b)liber primus, quintus mensis, quartus annus, vicessimus miles, octāvus dux, duodecimus mensis, centesimus homo.

2. Склонение числительных

а) Склоняются количественные числительные от 1 до 3 и от 200 до 900, а также порядковые числительные:

unus, a, um – как местоименные прилагательные;

170

Соседние файлы в папке из электронной библиотеки